biofuels - Steve Jurvetson

Biobrandstoffen zijn minder groen dan ze er op het eerste zicht uitzien. © Steve Jurvetson

Acht weetjes aan het tankstation

Biobrandstoffen zijn minder groen dan ze er op het eerste zicht uitzien. © Steve Jurvetson

1. We gieten massaal soja-, palmolie of tarwe in onze tanks (zonder het te weten)

Giet je je wagen wel eens vol met diesel of benzine aan een tankstation? Dan is daar gemiddeld zo’n 8,5% biobrandstof bij gemengd. Dat klinkt misschien wel groen, maar dat is het allerminst: de grondstoffen van onze biobrandstoffen zijn palmolie, soja-olie en andere voedingsgewassen die massaal geïmporteerd worden en zorgen voor wereldwijde ontbossing, watertekorten en stijgende voedselprijzen. 

Wist je dat nog niet? Je bent niet alleen: volgens een bevraging van YouGov heeft 86% van de Belgen nooit gehoord van het probleem. 

2. Biodiesel is (veel) slechter voor het klimaat dan gewone diesel

Volgens een studie voor de Europese Commissie is biodiesel uit palmolie drie keer slechter voor het klimaat dan gewone diesel, wanneer de indirecte uitstoot (ontbossing, transport, etc.) wordt meegerekend. Sojadiesel is twee keer erger. Deze twee grondstoffen voor biobrandstof komen voornamelijk uit Indonesië en in mindere mate uit Maleisië - twee landen met een opmerkelijke ontbossing in de afgelopen twee decennia.

Zelfs gewassen die in ons land geteeld worden, zoals koolzaadolie (voor biodiesel) of tarwe (voor ethanol) zijn slechter voor het klimaat dan gewone diesel, doordat de productie van biobrandstoffen inefficiënt is en heel veel energie vergt. Tegelijk zijn gebieden waar biobrandstofgewassen worden geteeld ook geschikt voor voedselproductie. Resultaat: de druk op beschikbare landbouwgrond stijgt, zowel in Europa als in de rest van de wereld. En dat leidt dan weer tot ontbossing en problemen op vlak van voedselzekerheid.

3. België wil haar klimaatdoelstellingen halen door méér in te zetten op kwalijke biobrandstoffen

In haar Nationaal Energie- en Klimaatplan mikt België op een toename in de bijmenging van biobrandstoffen. Ons land mikt op 14% biobrandstoffen in 2030, waarvan de helft op basis van landbouwgewassen, en dat terwijl Europa het gebruik van biobrandstoffen uit voedsel helemaal niet verplicht. Ons land mag zich gerust beperken tot 7% bijmenging van de zogenaamde ‘geavanceerde biobrandstoffen’ uit restproducten en afvalstromen.Terwijl het Europese beleid van plan is om het gebruik van palmolie in agrobrandstoffen tegen 2030 uit te faseren, is er niets vergelijkbaars gepland voor soja-olie en andere voedingsmiddelen, ondanks de schadelijke gevolgen van dit gebruik op grote schaal.

De nieuwe Europese richtlijn voor hernieuwbare energie (RED II) bepaalt de doelstellingen die elke lidstaat tegen 2030 moet halen. De richtlijn voor transport en biobrandstoffen werd fundamenteel gewijzigd: vanaf 1 januari 2021 moeten biobrandstoffen op basis van voedselgewassen zoals koolzaad-, palm- of sojaolie, maïs, tarwe, suikerbiet, rietsuiker,... niet meer verplicht bijgemengd worden. België besluit dat wél te blijven doen - omdat het een gemakkelijke manier is om de klimaatdoelstellingen (boekhoudkundig) te halen. Wist je trouwens dat je aan de pomp accijnzen betaalt op het bio-gedeelte van je tankbeurt? Te gek voor woorden.

In het kader van de Europese Green Deal wordt de Europese richtlijn voor hernieuwbare energie (RED) dit jaar herzien. Wij pleiten alvast voor een verbod op biobrandstoffen uit voedsel.

4. Belgische auto’s verstoken élk jaar de oppervlakte van de provincies Vlaams-Brabant & Antwerpen samen

Jaarlijks verdwijnt er nu al meer dan 800.000 ton voedsel in de Belgische wagens. In een gemiddelde tankbeurt (naft) zit 1 kg suiker, 3 kg maïs en tarwe voor 6 kg brood. Slechts 3% wordt op Belgische bodem geproduceerd. 97% wordt geïmporteerd. Volgens gegevens van de FOD Volksgezondheid importeren we meer dan de helft van de gewassen van buiten de EU. 

26% van die grondstoffen komen zelfs rechtstreeks van gebieden waar massief ontbost wordt om plaats te maken voor de industriële teelt van soja, palmolie of rietsuiker, nl. Brazilië, Argentinië, Paraguay, Indonesië en Maleisië.  

Daar is héél veel ruimte voor nodig. Om ons land van biobrandstoffen te voorzien, leggen we beslag op 5000 km² productieve gronden, een oppervlakte die overeenkomt met de provincies Antwerpen én Vlaams-Brabant. Dit heeft verregaande negatieve gevolgen voor het milieu (biodiversiteit en klimaat) en de voedselveiligheid in het Zuiden.

5. Biobenzine bevat genoeg tarwe om 6 kg brood te bakken

In een gemiddelde tankbeurt (naft) zit 1 kg suiker, 3 kg maïs en tarwe voor 6 kg brood. De voedingsmiddelen die worden verwerkt tot biobrandstoffen zijn niet langer beschikbaar als voedsel, maar nemen wel ruimte in beslag. Er moet dan nog tegemoetgekomen worden aan de vraag naar voedsel. En dat kan leiden tot een trapsgewijs vervangingseffect van ontbossing in het Zuiden en zelfs spanningen op de wereldvoedselmarkten.

6. Er loopt een rechtstreekse lijn van onze tankstations naar de bosbranden in het Amazonewoud

In 2018 schoot de hoeveelheid sojaolie die gebruikt wordt in Belgische biodiesel letterlijk de lucht in: van 12 000 m³ 2017 naar 144 000 m³ in 2018. Dat komt overeen met een gemiddeld verbruik van 13 liter soja-olie per persoon per jaar. Meer dan 100.000 hectares (200.000 voetbalvelden) waren nodig om die hoeveelheid ingevoerde olie te produceren, oftewel 6 keer het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De plotse expansie van de sojateelt, houdt rechtstreeks verband met de recente grote bosbranden in Brazilië en de rest van Latijns-Amerika.

7. Europa draait bijna evenveel olie in biobrandstoffen als in voeding

Het Europese verbruik van biodiesel in 2018 was goed voor het verbranden van 11,5 miljoen ton plantaardige oliën. Dat komt overeen met de consumptie van 460 miljoen mensen. In 2015 bedroeg de consumptie van plantaardige oliën van alle 28 lidstaten samen 12,9 miljoen ton. Met haar verbruik in biodiesel vernietigt de EU dus bijna evenveel olie als ze produceert voor voedingsdoeleinden. En dan hebben we de bio-ethanol die met benzine gemengd wordt nog niet eens in rekening gebracht.

Tot overmaat van ramp groeit de omvang van het probleem nog: de laatste jaren bleef onze federale regering het verplichte gebruik van biobrandstoffen verhogen. Vandaag bevat de brandstof die we tanken meer dan 8,5% biobrandstoffen. Uit officiële gegevens blijkt dat het gebruik van biobrandstoffen die uit voedsel worden geproduceerd, toeneemt. Sinds 2015 is de hoeveelheid maïs die in Belgische motoren belandt, verdubbeld. De hoeveelheid soja vertienvoudigde tussen 2017 en 2018. De hoeveelheid tarwe is verdrievoudigd. Om een idee te geven: de 240.000 ton tarwe die in 2018 via bio-ethanol werd verbruikt, zou het mogelijk hebben gemaakt om het equivalent van 25 kg brood per Belg te produceren, dat komt overeen met de helft van onze jaarlijkse voedselconsumptie.

8. Europese automobilisten verbranden 100 keer meer palmolie in hun tanks dan verbruikt wordt in de 40 miljard Oreo-koekjes die jaarlijks wereldwijd gegeten worden

De hoeveelheid palmolie die wordt gebruikt voor de productie van biodiesel in de EU is vorig jaar nog met 7% gestegen tot een recordhoogte van 4,5 miljoen ton. Het verbruik van palmolie in voedingsmiddelen (zoals choco of Oreo-koekjes) is de voorbije jaren net verminderd. De ontginning van deze olie gaat gepaard met het kappen van de oudste regenwouden ter wereld, de vernietiging van leefgebieden van bedreigde diersoorten als oerang-oetangs en de schending van mensenrechten. Consumenten kiezen om al deze redenen in toenemende mate voor producten zonder palmolie. Tegelijk beslissen hun regeringen dat ze diezelfde palmolie in hun tank gieten.

Europese automobilisten verbranden nu 100 keer meer palmolie in hun tanks dan verbruikt wordt in de 40 miljard Oreo-koekjes die jaarlijks wereldwijd gegeten worden.

Bronnen
Biomassa & biobrandstoffen

Meer over Biomassa & biobrandstoffen