Vandaag start de 23ste klimaattop in Bonn, Duitsland. Het is het moment van de waarheid voor Angela Merkel. Ze moet niet alleen een gepaste houding vinden tegenover de Amerikaanse afvalligen. Ze ligt zelf ook onder vuur voor het hoge Duitse steenkoolverbruik en haar hand en spandiensten voor de auto-industrie. Uit ze zich de komende weken als klimaatkampioen of als politiek fossiel?
Bloed, zweet en tranen
Net voor de zomer kondigde president Trump in de rozentuin van het Witte Huis aan dat hij uit het klimaatakkoord van Parijs wil stappen. De wereld reageerde geschokt. In Bonn kijkt de Amerikaanse delegatie voor het eerst in de ogen van de diplomaten die met bloet, zweet en tranen voor de doorbraak in Parijs zorgden. Die confrontatie brengt spanning in een voor de rest vrij technische klimaattop. Zullen de Amerikaanse onderhandelaars passief vanop de zijlijn toekijken? Of zullen ze, zoals in het verleden, tijdens nachtelijke onderhandelingen in luxehotels beloften en bedreigingen uiten om andere landen aan hun zijde te krijgen?
Geloofwaardigheidsprobleem
Op de parallelle events wordt de toon gezet. Zo stuurt Trump een delegatie die de weldaden van steenkool moet bezingen in de strijd tegen de klimaatverandering. Het is alsof hij voorstanders van de slavernij naar een mensenrechtenconferentie stuurt. Wat doet Merkel? Kan ze de rangen gesloten houden zodat de regering Trump geïsoleerd staat met haar klimaatwaanzin? Vooral de Russen en Turken baren zorgen. Ze lijken weinig overtuigde klimaatstrijders, die mogelijk de verdeeldheid tussen de VS en de EU trachten uit te buiten.
Angela Merkel zélf kampt met een geloofwaardigheidsprobleem. De Duitsers hebben de sluiting van de kerncentrales meer dan goed gemaakt met de groei van hernieuwbare energie. Toch blijven er veel te veel vuile bruinkool- en steenkoolcentrales draaien. Hun elektriciteitsproductie is het voorbije decennium slechts teruggevallen van iets meer dan 300TWh naar 260TWh per jaar. Grote bruinkoolmijnen, zoals degene die milieuactivisten dit weekend bezetten, voeden de energiehonger van de industriële reus. Pijnlijk detail: ook de import van Amerikaanse steenkool groeide het voorbije jaar. Daarmee gaat er geldstroom rechtstreeks van Duitsland naar de klimaatontkenners in de VS.
De wende
Merkel is sinds 2005 bondskanselier. Haar regeringen gaven zuurstof aan klimaatoplossingen. Maar ze maakte geen werk van een volledige vergroening van de energieproductie of de auto-industrie. Zwaar wegende bedrijfsbelangen en zorgen om de werkgelegenheid maakten van haar een zachte heelmeester. Stinkende wonden zoals Dieselgate zijn het resultaat. De uitdaging is nú om voor jobs te zorgen met een industrieel beleid dat radicaal kiest voor hernieuwbare economie. De Groenen, die deel uitmaken van een mogelijke Jamaïcacoalitie, vragen in dat kader de sluiting van alle steenkoolcentrales tegen 2030. De liberale FDP verzet zich tegen die eis. Daardoor ligt de beslissing bij Merkel: gaat ze voor een steenkooluitstap of niet?
Minstens zo belangrijk is haar houding in een ander dossier. Deze week formuleert de Europese Commissie een nieuw voorstel van CO2-normen voor wagens. Zoals vanouds is de Duitse auto-industrie bijzonder hard aan het lobbyen voor een afzwakking. Merkel staat voor de hachelijke taak om de Duitse autobouwers later dan Aziatische en Amerikaanse concurrenten afscheid te laten nemen van de verbrandingsmotor. De wereld zal de komende weken ontdekken of de Duitse Energiewende werkelijk een spoor op de toekomst is of vastloopt in gevestigde fossiele belangen.
