Op 1 december, 5 maanden na het verstrijken van de uiterste indieningsdatum, werd het Belgisch actieplan hernieuwbare energie overgemaakt aan de Europese Commissie. Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace, WWF, Natuurpunt, IEW, BRAL en IEB zijn zeer teleurgesteld over de inhoud van dit langverwachte actieplan. Het actieplan besteedt geen enkele aandacht aan het enorme potentieel op het gebied van energiebesparing. Nochtans vormt net die energiebesparing de sleutel om vlot het relatieve aandeel hernieuwbare energie (13 % tegen 2020) dat het plan zich tot doel stelt, te halen. De rest van het plan is jammer genoeg al even onbeduidend: verder dan een opsomming van bestaand maatregelen raakt het niet. En van enige toekomstvisie, mocht die er al zijn, is ook geen spoor te bekennen.
Energiebesparing
Volgens Europa moeten we tegen 2020 20% energie besparen. Bij de inschatting van het toekomstig energieverbruik, werd hier in het actieplan totaal geen rekening mee gehouden. Het enorme kostenefficiënte energiebesparingspotentieel dat ons nog rest blijft volledig buiten beeld. Nochtans: een sterkere inzet op energiebesparing maakt mogelijk een veel groter percentage van onze energiebehoefte te dekken met hernieuwbare energie.
Realisatie in eigen land?
Over één zaak is de milieubeweging redelijk tevreden. Het actieplan stelt dat België alles in het werk zal stellen om de haar opgelegde doelstelling van 13% hernieuwbare energie tegen 2020 volledig in eigen land te realiseren. Jammer genoeg. laat ons land de deur op een kier staan om, bij een tussentijdse rapportage, haar doelstelling in te vullen door de realisatie van projecten elders in Europa. De milieuorganisaties pleiten ervoor om onverkort te kiezen voor een doelstelling van minstens 13% in eigen land. Zo kunnen we niet alleen de vruchten plukken van een verminderde CO2 uitstoot, maar creëren we duurzame jobs in eigen land en werken we aan een betere luchtkwaliteit.
Toekomstvisie ontbreekt
De vraag is bovenal hoe ons land haar doelstelling denkt te halen zonder een duidelijke toekomstvisie voor de verdere uitbouw van hernieuwbare energieproductie. Het plan bevat namelijk niet meer dan een opsomming van bestaande maatregelen. Het ontbreekt volledig aan een duidelijke toekomstvisie met maatregelen om een maximale uitbouw van hernieuwbare energie mogelijk te maken. Ook van een plan van aanpak voor de uitbouw van een slim energienetwerk op maat van decentrale hernieuwbare energieproductie ontbreekt elk spoor.
Biomassa
Daarnaast wil ons land het leeuwendeel van haar hernieuwbare energieproductie halen uit biomassa. De inzet van biomassa voor energie-opwekking en transport is echter niet onbesproken. De laatste jaren is meer en meer duidelijk geworden dat de teelt van biomassa vaak gepaard gaat met nefaste milieu- en sociale effecten. Als al deze effecten in rekening gebracht worden, wordt zelden een effectieve CO2-besparing gerealiseerd. De inzet van schaarse biobrandstoffen is, zeker in verbrandingsmotoren van personen- en vrachtwagens, bijzonder inefficiënt.
Draagvlak
De milieubeweging betreurt ook het totale gebrek aan transparantie. Het middenveld werd bij de opmaak van het actieplan totaal niet betrokken. Dit is een gemiste kans. Een toekomstvisie voor hernieuwbare energie heeft nood aan een stevig draagvlak. De discussies die dit jaar al uitvoerig – in de pers – gevoerd werden over de verschillende ondersteuningsmechanismen voor zonnepanelen en windturbines en de biomassaproblematiek illustreren des te meer dat daar nood aan is. De milieuorganisaties vragen dan ook om bij de verdere uitwerking van dit actieplan betrokken te worden.
Het Belgische EU-voorzitterschap vindt plaats van 1 juli tot 31 december. Tijdens deze periode zullen belangrijke milieu-uitdagingen op de agenda van onze beleidsmakers komen: de Belgische milieuorganisaties (BBL, BRAL, Greenpeace, IEB, IEW, Natagora, Natuurpunt en WWF) hebben daarom 10 Groene Eisen geformuleerd.
Bij de 10 Groene Eisen hoort een website: www.10groeneeisen.be. Deze webstek wordt gebruikt om de acties van het EU-voorzitterschap te evalueren.