Om van Parijs een keerpunt te maken moeten we er een regionaal vervolg aan geven. De Vlaamse beleidsmakers zitten gelukkig niet stil en lanceren heel wat initiatieven. Om overzicht te bewaren werkt de Vlaamse klimaatcommissie in het Parlement een kamerbrede resolutie uit. Die kan richting bieden aan het beleid door niet langer te focussen op efficiëntiewinsten, maar resoluut te kiezen voor nuluitstoot.
Op 4 november treedt het Akkoord van Parijs in werking. PwC gaf begin deze week een mooie voorzet voor dat historisch moment. De ‘Low Carbon Economy Index’ voor 2016 kopte “The Paris Agreement: a turning point?”. Uit het rapport blijkt dat in 2015 de koolstofintensiteit (CO2-uitstoot per eenheid bbp) met 2,8% daalde terwijl de globale economie met 3,1% groeide. De ontkoppeling, waarbij uitstoot van CO2 niet meer gelinkt is aan economische groei is daarbij een feit.
Systeeminnovatie
In april riep minister-president Geert Bourgeois (N-VA) tijdens de Vlaamse klimaattop zijn collega ministers op om klimaatengagementen los te weken als antwoord op het Parijs-akkoord. Tijdens een reeks ronde tafels legt de regering haar oor te luisteren bij de samenleving: middenveldorganisaties en sectorverenigingen laten horen hoe zij hun uitstoot zullen verminderen. Daarnaast werkt minister Tommelein (Open VLD) aan een Vlaamse energievisie via de ‘stroomversnelling’. Deze twee trajecten komen samen op 1 december waar tijdens een tweede Vlaamse klimaattop de tussenstand wordt opgemaakt.
Dergelijke beleidsinitiatieven juichen we toe. Maar zonder een duidelijke (langetermijn)doelstelling bestaat het risico dat ze leiden tot een overvloed aan ongestructureerd overleg. Bij gebrek aan concrete doelstellingen blijft het nog te vaak onduidelijk waarvoor de aanwezigen zich engageren.
Het is daarom uitkijken naar het Vlaamse Parlement. In een apart opgerichte klimaatcommissie speelt zich een proces af dat een ruggensteun kan bieden aan de veelheid aan regeringsinitiatieven. Goed geïnformeerd door experts, kennisgenome van de wensen van de burger en met een rits klimaatadviezen onder de arm, werken Vlaamse parlementariërs er een klimaatresolutie uit. Het werk kan leiden tot een vernieuwende en goed onderbouwde resolutie in consensus met meerderheid én oppositie. Een dergelijk document biedt steun aan het Vlaams klimaatbeleid.
Wat moet daar dan in staan? Momenteel vermindert de Vlaamse CO2-uitstoot met 1% per jaar. Om de klimaatopwarming een halt toe te roepen, moet die vermindering acht keer sneller. Een ander soort klimaatbeleid dringt zich op; van stapsgewijze emissiereductie naar een beleid dat zich richt op nuluitstoot. Dat kan alleen als de overheid aanstuurt op systeeminnovatie.
Twee dossiers om dat begrip te duiden. In de landbouwsector ligt de focus vooral op maatregelen om efficiënter te werken. Aan de hand van betere voeding tracht men de methaanuitstoot per rund te verminderen. Blind staren op efficiëntie heeft echter geen impact op het wezenlijk probleem: een groeiende veestapel. Een systeeminnovatie richt zich op de afbouw daarvan. Door het promoten van een vegetarisch dieet, technologische innovaties in de voedingssector en het tegengaan van voedselverspilling daalt de veestapel al met meer dan de helft.
Om volledig los te koppelen van fossiele brandstoffen, stelt de overheid best dat 2030 het laatste jaar is waarin wagens op diesel, benzine of aardgas mogen worden verkocht. Een duidelijk signaal aan de markt zorgt ervoor dat wagens met nuluitstoot betaalbaar worden en de norm. Om te voorkomen dat de wegen dichtslibben met elektrische voertuigen, voorziet de overheid een ruim aanbod aan fietsinfrastructuur, deelvoertuigen en collectief vervoer.
Hopelijk smeedt de klimaatresolutie van het Vlaams Parlement de consensus voor dit soort maatregelen. Naast de sectoren wegverkeer en landbouw staan ook de industrie, gebouwen en elektriciteitsproductie te wachten op heldere doelstellingen die systeeminnovatie vorm geven.
Dit opiniestuk verscheen eerder in De Morgen.
