Gisteren (2 juni) riep de commissie Milieu van het Europees Parlement de Europese Commissie op om een ambitieuzer plan voor de circulaire economie te realiseren. Eind vorig jaar pakte vicevoorzitter Frans Timmermans uit met een voorstel voor de circulaire economie. Maar de ambitie die Timmermans beloofde, bleef uit in het plan. De commissie Milieu doet nu enkele concrete voorstellen die ook voor Vlaanderen interessant zijn. Onder meer: statiegeldsystemen.
Kromme berekeningen
Het 121 pagina’s tellende rapport dat onder leiding van Europarlementariër Simone Bonafè is opgesteld, is in feite een heel lange lijst met wijzigingen op het voorstel van de Commissie. Wij hebben enkele belangrijke elementen uit het pakket al in twee vorige artikels besproken. Onder andere de lage recyclagedoelstellingen van 65% en het weglaten van een doelstelling voor grondstoffenefficiëntie (=met minder grondstoffen hetzelfde realiseren) waren bijzonder teleurstellend. Ook is het bijzonder problematisch dat de Europese Commissie geen doelstelling formuleerde om het afval in de zee terug te dringen: een milieuprobleem met grote gevolgen dat te lang is genegeerd.
Het rapport van Bonafè vraagt nu dat de Europese Commissie:
- de algemene recyclagedoelstellingen optrekt naar 70% en die voor verpakkingen naar 80%;
- het zwerfvuil op het land en het afval in de zee terugdringt met 50%;
- de gescheiden inzameling van bio-afval, hout en textiel verplicht maakt, zonder uitzondering;
- verbiedt dat gescheiden afval mag worden verbrand;
- een doelstelling van 50% minder voedselverspilling stelt;
- doelstellingen stelt voor commercieel en industrieel afval.
Hoewel Bonafè niet vraagt om een grondstoffenefficiëntiedoelstelling, stelt ze wel voor om de totale hoeveelheid huishoudelijk afval die iedere inwoner produceert, te verminderen met 10% tegen 2030. Dit idee ligt nog het dichtst bij een circulaire economie die zuinig omgaat met haar grondstoffen, en verdient dan ook alle steun. Het sluit bovendien goed aan bij de Vlaamse plannen om de hoeveelheid huishoudelijk afval tegen 2022 te verlagen van 522 naar 502 kg/persoon (een reductie van 3,9%).
Statiegeld en hergebruik
Volgens het rapport speelt hergebruik een centrale rol in de preventie van afval. Lidstaten moeten daarom hergebruik stimuleren. Bonafè denkt dan in het bijzonder aan het ondersteunen van hergebruiknetwerken (denk aan de Kringwinkels) en het opzetten van statiegeldsystemen. Lidstaten moet volgens Bonafè ook stappen zetten om eenmalig te gebruiken verpakkingen en andere producten te ontmoedigen. De nieuwe Vlaamse afvalstoffenplannen voor 2016-2022 zijn trouwens oorverdovend stil over herbruikbare verpakkingen en andere herbruikbare producten. Een flater.
Weg met kromme rekenmethodes
In ons artikel over het pakket circulaire economie spotten we twee kromme rekenmethodes die de Commissie voorstelde. Zo mogen herbruikbare flessen elke keer opnieuw worden opgeteld bij de recyclagecijfers. De Commissie stelde ook voor om tot 10% van het gesorteerd afval dat wordt verbrand of gestort, te beschouwen als gerecycleerd. Dit zijn cadeaus aan bedrijven en landen die de zaken graag rooskleuriger voorstellen dan ze zijn. Gelukkig heeft Bonafè voorgesteld om deze loopholes (althans gedeeltelijk) te sluiten.
Voor verbetering vatbaar
Hebben we dan helemaal geen kritiek op het rapport van Bonafè? Toch wel: we zien nog altijd graag een aanscherping van het systeem van uitgebreide producentenverantwoordelijkheid. In Vlaanderen zou dit bijvoorbeeld gelden voor Fost Plus. Zo vinden we dat de kosten van zwerfvuil, van de niet-selectieve ophaling en verwerking van verpakkingen en van de bredere ecologische impact van verpakkingen door de fabrikanten moeten worden bekostigd. Dat is logisch, en bovendien worden op die manier duurzamere verpakkingen en verpakkingssystemen ook aantrekkelijker.