Toen eind 2014 uitlekte dat de Commissie Juncker het pakket rond kringloopeconomie, dat onder de vorige Commissie was voorbereid, op het hakblok wilde leggen waren de kritieken niet mals. Ondanks de druk vanuit milieuorganisaties, Europees Parlement en de Europese lidstaten, blijven de maatregelen voor de kringloopeconomie voorlopig geparkeerd. In de loop van 2015 zal de Europese Commissie een nieuw voorstel presenteren.
Een blunder?
De voorstellen rond kringloopeconomie kwamen tot stand na jaren van overleg en studiewerk en hadden volgens de impact assessments van de Europese Commissie zeer gunstige effecten op economie, het milieu en de gezondheid. De maatregelen zouden naar schatting 180.000 extra banen in Europa opleveren. Ook bij bedrijven zoals Philips, Ikea en Unilever, die vragen om doortastende initiatieven in de kringloopeconomie, bestond veel steun voor het pakket.
De dereguleringsagenda van de Commissie
Waarom torpedeerde de Commissie een wetgevende voorstel met zoveel positieve effecten? Volgens de officiële verklaring van de Commissie leek het onwaarschijnlijk dat politieke overeenstemming kon worden bereikt. Nochtans was het onderhandelingsproces net pas gestart.
Volgens onze interpretatie speelde een andere oorzaak een rol. Bij zijn aantreden maakte voorzitter Juncker duidelijk dat het zwaartepunt bij economische groei en het creëren van banen ligt. Een ambitieus investeringsplan ter waarde van maar liefst 300 miljard moet de Europese economie uit het slop trekken. Tegelijk groeide de druk van anti-Europese sentimenten in lidstaten zoals het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Deze landen zien de Europese regelgeving als een rem op economische ontwikkeling. Juncker zag zich daarom genoodzaakt om Europese regelgeving anders aan te pakken en te zoeken naar efficiëntere en meer kwalitatieve wetgeving. In de praktijk dreigt dit uit te monden in een regelrechte de-reguleringsagenda voor domeinen zoals leefmilieu, gezondheid, consumentenbescherming,... waarbij men de baten van deze regelgeving en hun doelstellingen teveel uit het oog verliest.
Een nieuw pakket voor de kringloopeconomie
De Commissie Juncker verzekerde het parlement een nieuw voorstel dat ambitieuzer zal zijn dan het vorige. Deze belofte is met veel argwaan onthaald. Jaren voorbereiding onder leiding van de ervaren Commissaris Janez Potočnik waren nodig om het voorstel te ontwikkelen. Verbeteringen zijn altijd mogelijk, bijvoorbeeld door te werken aan Ecodesign en het verbeteren van de markt voor gerecyclede grondstoffen, maar daarvoor hoeft het pakket niet te worden ingetrokken. Tegelijkertijd is het naïef om te denken dat een pakket dat door sommige partijen als te vooruitstrevend wordt gezien, in de herkansing ambitieuzer van opzet zal zijn.