De fabriek van de terroristen draait op olie

President Hollande noemde in zijn toespraak voor de verzamelde parlementen IS "een fabriek voor terroristen". Wie zich afvraagt op welke brandstof die fabriek draait, hoeft niet ver te zoeken: olie. Het zwarte goud is de belangrijkste inkomstenbron van IS. Het zal de afkeer van olie en andere fossiele brandstoffen bij de publieke opinie enkel voeden. Onze regeringen kunnen het perspectief bieden op een uitweg. Ze moeten het uitfaseren van fossiele brandstoffen opnemen in het klimaatakkoord van Parijs.

Daags na de wrede aanslagen in Parijs kwam de oliesmokkel van IS opnieuw in de aandacht. President Poetin toonde aan zijn collega's in de G20 foto's van kilometers lange colonnes tankwagens die olie exporteerden van velden onder de controle van IS. Dezelfde dag kwam het bericht dat de Amerikaanse luchtmacht 116 van die trucks vernietigd had.

We weten al langer dat olie de belangrijkste inkomstenbron is van de terreurorganisatie. Onderzoekjournalistiek van onder meer de Financial Times onthulde dat de productie en smokkel van olie IS iets tussen de 270.000 en 3 miljoen euro per dag zou opleveren. Die trafiek loopt van oliebronnen in Syrië en Irak langs verschillende (kleine) raffinaderijen tot afzetmarkten in de regio.

IS overleeft niet enkel op ontvoeringen en oliegeld. Ook giften van gefortuneerde individuen uit Saudi-Arabië en de Golfstaten hebben de terreurorganisatie zeker in de beginperiode mee grootgemaakt. Enkel door die geldstroom kon ze tienduizenden strijders aantrekken, bewapenen en vergoeden. Fracties in die oliestaten zagen IS een tijd lang als een middel om regionale rivalen zoals het sjiitische Iran een hak te zetten.

Een belangrijk deel van de olie en het gas in Europa komt van dubieuze regimes zoals Saudi-Arabië, Qatar en Rusland. Na het neerhalen van vlucht MH17 boven Oekraïne, een aanslag die het leven kostte aan 298 mensen van wie 193 Nederlanders, voelden veel van onze noorderburen zich ongemakkelijk bij de Europese afhankelijkheid van Russisch gas. Voedt Europees geld niet (onrechtstreeks) de machtspolitiek van Poetin? Net zo zou de geldstroom vanuit Europa naar regimes zoals het Saudische steeds wranger kunnen smaken. Want de regionale conflicten, de verspreiding van een ultraconservatieve interpretatie van de islam en het ontstaan van terreurorganisatie IS werden alle gevoed met oliegeld.

Hebben we de mogelijkheid om niet langer beroep te doen op gas uit Rusland of olie uit het Midden-Oosten? Het alternatief dat we in de jaren 70 kozen, nucleaire energie, is door de terrorismedreiging een stuk minder aantrekkelijk. Bovendien is kernenergie enorm duur. Maar door de doorbraken in technologieën voor hernieuwbare energie en energiebesparing beschikken we nu over een ruimer pallet aan mogelijkheden. En dit aan een steeds lagere kostprijs.

We kunnen met investeringen, die zichzelf terugbetalen, volledig onafhankelijk worden van fossiele brandstoffen. Maar het is wel een transitie en investeringsprogramma dat op Europees niveau minstens dertig jaar duurt. Op korte termijn is het dus geen antwoord. Maar het biedt wel een perspectief om een belangrijke financieringsbron van conflicten, geweld en terrorisme op termijn te laten uitdoven, hoewel dat geen garantie is dat daarmee ook het terrorisme verdwijnt.

Het is precies in Parijs dat er over twee weken, tijdens de klimaatconferentie, een sterk signaal kan komen. Het klimaatakkoord moet de ambitie bevatten om op termijn het gebruik van fossiele brandstoffen wereldwijd te bannen. Zo blijft een belangrijke bron van conflict en geweld onder de grond.

Desinvestering uit fossiele energie