Het steekspel over de nucleaire monsterswinsten tussen de regering, de CREG, de Nationale Bank en Electrabel neemt hoe langer hoe meer hallucinante proporties aan.
Eén ding is zeker: de monsterwinsten bestaan
Over één ding is iedereen het eens: Electrabel maakt onrechtmatige winsten door de uitbating van afgeschreven kerncentrales. Dat wordt ondertussen zelfs niet meer door Electrabel ontkend. Electrabel kan goedkoop stroom produceren in haar kerncentrales doordat de consument die in het verleden versneld heeft afbetaald. Aangezien de energiereus deze stroom duur kan verkopen op de elektriciteitsmarkt, maakt ze voor elke geproduceerde MWh aanzienlijke winsten.
We weten al jaren dat die winsten bestaan, maar het is pas nu – in een tijdperk waar de energieprijzen niet meer uit het nieuws weg te branden zijn (of heeft het eerder iets te maken met een groot gat in onze begroting?) - dat de regering overweegt om hier echt iets aan te doen. Of dat hopen we toch.
Een onafhankelijke regulator versus een monopolist
Het bedrag dat Electrabel jaarlijks binnenrijft, is voorwerp van een nooit geziene discussie. Volgens de CREG, onze onafhankelijke energieregulator, leveren de afgeschreven kerncentrales jaarlijks om en bij de 2 miljard euro aan onrechtmatige winsten op. Electrabel houdt het op een dikke 700 miljoen euro. Het feit dat een energiegigant die monsterwinsten maakt de berekeningen van de CREG in twijfel trekt volstaat om onze regering afstand te laten doen van haar onafhankelijke regulator en de Nationale Bank als “onafhankelijke” (en oneigenlijke) derde partij het werk te laten overdoen. Dat het net de hoofdopdracht is van de CREG om dit soort van studies te maken en dat de Nationale Bank niet expliciet bevoegd is noch de expertise heeft om zich met dergelijke ingewikkelde materie in te laten, doet blijkbaar niet terzake. De studie van de Nationale Bank moet enkel dienen als een schaamlapje om een al lang overeengekomen bedrag met Electrabel te rechtvaardigen.
Want wat blijkt? Volgens de Nationale Bank situeert de winst zich ergens tussen de 750 en 900 miljoen. Toevallig net iets meer dan wat Electrabel zelf naar voor schuift en amper de helft van wat de CREG becijferde. We willen u niet lastigvallen met technische details, maar dit verschil valt grotendeels te verklaren door het verschil in de gehanteerde verkoopprijs van nucleaire energie. Bij een hogere verkoopprijs maakt Electrabel meer winst, dat spreekt voor zich. Wel, gelooft u dat alle nucleaire productie (55% van onze elektriciteitsvoorziening) naar onze grootindustrie gaat? Wij alleszins niet. Dat is nochtans de redenering van zowel Electrabel als de Nationale Bank. Volgens hen wordt àlle kernstroom verkocht aan een vriendenprijsje van een dikke 40 euro aan de grootindustrie, en is het enkel de “andere” stroom (die van gascentrales, steenkoolcentrales, hernieuwbare energie,…) die men op de energiemarkt aan om en bij de 60 euro verkoopt. Maar wat blijkt nu? Ook de grote energieverbruikers, bij monde van Febeliec, stelden deze week duidelijk dat de stroom wel degelijk aan 60 euro verkocht wordt. Hiermee wordt de studie van de Nationale Bank meteen helemaal naar de prullenmand verwezen.
Fiscaal aftrekbare winsten
Wat helemaal ons petje te boven gaat, is dat de monopoliewinsten van Electrabel tegen vennootschapsbelasting zouden belast worden. Van de berekende winst zou Electrabel dus slechts een derde moeten afdragen aan de Staat. Dit is je reinste waanzin. Een onrechtmatige winst betaal je volledig terug. Of, zoals econonoom Ivan Van de Cloot onlangs in de Standaard terecht opmerkte: “Een monopoliewinst moet geëlimineerd worden, het is iets dat niet zou mogen bestaan”. Bovendien kan Electrabel een derde van wat ze aan de staat betaalt fiscaal aftrekken. Wil de regering 300 miljoen euro, dan moet ze er bijna 500 vragen…
En waar gaat al dat geld dan naartoe?
De afroming van de nucleaire winsten moet in elk geval op een mooie dag geld in het laatje brengen. Geld dat zeer zinvol zou kunnen besteed worden om hernieuwbare energie te verder uit te bouwen en te ondersteunen en energie te besparen. Dit is ook wat de Algemene Raad van de CREG – waarin alle belangrijke maatschappelijke stakeholders (industrie, vakbonden, verbruikersorganisaties, elektriciteitsproducenten (!), milieubeweging, …) vertegenwoordigd zijn - onlangs nog vroeg. Minister Leterme heeft dit advies duidelijk niet gelezen. Vorige week kondigde hij in Terzake droogjes aan dat het geld van de kerncentrales zeer welkom is voor onze noodlijdende schatkist. Of hoe heel dit verhaal niet meer is dan een koehandel tussen Electrabel en onze regering om ervoor zorgen dat onze begroting netjes op orde geraakt.