Het nieuwe Vlaamse regeerakkoord bevat een mooie maatregel: stookolieketels worden geleidelijk aan uitgefaseerd. Vanaf 2021 kunnen geen stookolieketels meer komen bij nieuwbouw en ingrijpende energetische renovaties. Wanneer er een aardgasnet in de straat ligt, mag ook een bestaande stookolieketel niet meer vervangen worden door een nieuwe. Kersvers minister van Energie en Klimaat Zuhal Demir kan een knappe eerste stap zetten om de woningen in Vlaanderen tegen 2050 fossielvrij te krijgen. Daarvoor heeft ze alvast onze steun.
Dweilen met de kraan toe
Stookolie heeft een CO2-emissiefactor van 263 g/kWh tegenover 202 gCO2/kWh voor aardgas. Met 18.667GWh is stookolie goed voor 34% van het huishoudelijke energiegebruik voor verwarming. Professor Johan Albrecht berekende dat alle Belgische stookolieketels vervangen door warmtepompen in combinatie met een energetische renovatie een besparing oplevert van 37% op de huishoudelijke CO2-uitstoot. Logisch dus om mazout eerst aan te pakken en de instroom van nieuwe toestellen stop te zetten. Een brede coalitie van ondernemingen, de milieubeweging, universiteiten en onderzoeksinstellingen in Vlaanderen steunt dat standpunt.
Pijnloze overgang
Door in te grijpen bij nieuwbouw en zware renovaties, kan de overheid het verbod op de plaatsing van een stookolieketel controleren via de EPB-aangifte. Inhaken op zulke sleutelmomenten maakt ook dat de maatregel voor iedereen makkelijk haalbaar is. 92,6% van de woningen in Vlaanderen is ‘aansluitbaar’ op het aardgasnet. Dat betekent dat zowat iedereen die zijn defecte stookolieketel moet vervangen, makkelijk kan overstappen naar aardgas. Of nog beter: kiezen voor een warmtepomp. Hoe de overheid gaat controleren dat dat ook echt gebeurt, is nog niet duidelijk.
Ook bij onderhoud of vervanging heeft de overheid een instrument in handen om vaart te zetten achter de vergroening van de verwarming. Bij de verplichte jaarlijkse (stookolie) of tweejaarlijkse (aardgas) controle van het verwarmingstoestel kan de installateur in de centrale databank van de Vlaamse overheid data ingeven over merk, type en leeftijd van de ketel. Maak die registratie verplicht in plaats van optioneel en na twee jaar heeft de Vlaamse overheid in principe een volledig zicht op alle ketels en kan ze een veel gerichter warmtebeleid voeren.
Einde stookolieketels is onvermijdbaar
Laten we wel wezen: de verkoop van stookolieketels gaat al jaren in dalende lijn. Waar twintig jaar geleden stookolieketels in België goed waren voor bijna 40% van de verkoop van verwarmingstoestellen, gaat het intussen om amper 13.500 ketels op een totaal van 210.000 verkochte ketels, zo’n 6% van het totaal. Vlaanderen telt slechts 30% van de verkoop van stookolieketels. Dus we spreken over amper 4.000 ketels per jaar. Waarvan gek genoeg nog zo’n 1.900 niet-condenserende ketels. De overheid plukt hier laaghangend fruit: ze zet een versnelde stop op een trend die sowieso onomkeerbaar is.
Bereid werknemers en huiseigenaars voor
Brafco, de sectorfederatie van de brandstoffenhandelaars, waarschuwde deze week voor banenverlies als gevolg van de maatregel. Een beetje overdreven is dat: alle 850.000 bestaande functionerende ketels blijven voorlopig gewoon in dienst. Bovendien kun je werknemers ook herscholen. Een mooi voorbeeld is het opleidingsprogramma van Techlink, COGen en ODE. Zij grijpen de koe bij de horens en leiden installateurs van klassieke verwarmingsinstallaties gratis op om ook met vernieuwende en hernieuwbare technologieën als warmtepompen en warmtekrachtkoppelingen aan de slag te gaan.
Het regeerakkoord stelt heel terecht ook dat de eigenaars over alle mogelijke alternatieven geïnformeerd zullen worden. Bond Beter Leefmilieu doet dat via Ecobouwers.be al jaren. Kortom, er is geen enkele reden om de switch naar groene warmte uit te stellen.
