De Vlaming produceerde in 2010 7 kg huishoudelijk afval minder dan het jaar ervoor. Bovendien wordt ongeveer twee derde van de 525 kg huishoudelijk afval per inwoner gerecupereerd via compostering, recyclage of hergebruik. Er wordt ook nog slechts een kleine fractie van het huishoudelijk afval gestort (minder dan 4%). Mooie resultaten in vergelijking met heel wat andere Europese landen, waar storten van composteerbaar, recycleerbaar of brandbaar afval nog steeds de norm blijft.
Getoetst aan de doelstellingen uit het vorige Milieubeleidsplan (2008-2010), blijkt het afvalprobleem onder controle. De doelstelling om het huishoudelijk afval niet te laten toenemen wordt al 10 jaar gehaald. De doelstelling om de hoeveelheid restafval te beperken tot 150 kg per inwoner wordt sinds 2009 gehaald.
Wat betreft het bedrijfsafval, waarvan Vlaanderen jaarlijks tien keer meer produceert vergeleken met het huishoudelijk afval, toont het MIRA-rapport aan dat de hoeveelheid met een kwart gestegen is sinds 2000, terwijl de doelstelling uit het vorige Milieubeleidsplan was om het bedrijfsafval te laten dalen. In het huidige Milieubeleidsplan is deze doelstelling zelfs afgezwakt: de hoeveelheid industrieel afval mag toenemen, zolang er ook relatief meer economische groei is.
In 2011 verliet de Vlaamse overheid het pad van het klassieke afvalbeleid, om vastberaden de weg op te gaan van het duurzaam materialenbeleid. Met een nieuw decreet (het Materialendecreet) en uitvoeringsbesluit (VLAREMA) werd de lat hoog gelegd. Afvalpreventie en hergebruik zijn de absolute prioriteiten, gevolgd door hoogwaardige recyclage in gesloten kringlopen. Een toetsing van de afvalcijfers uit het MIRA rapport aan de ambities uit het materialendecreet toont dat er nog werk aan de winkel is.
De laatste 10 jaar zagen we geen significante daling (<1%) in de totale hoeveelheid huishoudelijk afval. In 2010 was hergebruik van huishoudelijk afval goed voor amper 1% in de statistieken. Recyclage oogt goed met 44%, maar is voorlopig beperkt tot een aantal specifieke stromen. Recyclage van kunststofafval blijft een pijnpunt. Afvalverbranding nam gedurende die periode toe met 12%, terwijl het geheel van compostering, vergisting en recyclage met slechts 7% toenam over dezelfde periode.
De doelstellingen voor afval uit het Milieubeleidsplan zijn momenteel niet afgestemd op de mooie ambities uit het duurzaam materialenbeleid, iets wat het MIRA-rapport ook zelf aangeeft. Ook voor het actieprogramma duurzaam materialenbeheer dat de Vlaamse overheid momenteel opmaakt met de stakeholders, hebben de doelstellingen uit het Milieubeleidsplan momenteel weinig toegevoegde waarde. Breed gedragen kwantitatieve doelstellingen die tegelijk realistisch en ambitieus zijn, zijn nodig om de principes uit het materialendecreet ook operationeel te maken naar concrete realisaties.