Met de officiële oprichting van de vzw Plan C door een groep van maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen, overheden en bedrijven, krijgt het duurzaam beheer van materialen in Vlaanderen een nieuwe impuls. Bond Beter Leefmilieu zet mee zijn schouders onder deze toekomstgerichte aanpak die mee kan helpen om ons materiaalverbruik binnen de ecologische draagkracht van de aarde te brengen.
De snelheid en wijze waarop we momenteel grondstoffen en materialen verbruiken, kunnen onmogelijk volgehouden worden. We moeten ons materiaalverbruik tegen 2050 terugbrengen tot een tiende van het huidige niveau. Plan A – voortdoen zoals we bezig zijn – is dus geen optie. Met de huidige al bij al beperkte verbeteringen aan bestaande producten en processen, zoals minder materiaal voor hetzelfde product, gaan we al een eindje in de goede richting, maar dit Plan B zal ook niet volstaan. Daarom is er nood aan een aanpak op systeemniveau: Plan C.
Plan C is het Vlaams Transitienetwerk Duurzaam Materialenbeheer waar deskundigen, netwerkers, visionairs en bestuurders samenwerken aan een economie en samenleving die op duurzame wijze met materialen omgaat. Tijdens een bijeenkomst op 28 maart 2012 in Technopolis te Mechelen, werd met de oprichting van de vzw Plan C een nieuwe stap gezet in een proces dat is gestart in 2006. In dat jaar begon Plan C – in de schoot van de OVAM – als een informeel netwerk dat een vernieuwing in het afvalstoffenbeleid wilde bereiken. Het netwerk draaide rond creativiteit, duurzame innovatie en samenwerking.
Bond Beter Leefmilieu is al geruime tijd betrokken bij het Plan C-netwerk. We geloven sterk in deze transitie-aanpak, die de korte-termijn tegenstellingen en barrières tracht te doorbreken om op lange termijn een echt duurzame maatschappij te realiseren. We zijn dan ook blij dat het netwerk door de nieuwe vzw meer slagkracht heeft gekregen. De komende maanden zal Plan C een doorstart kunnen maken, waarna de transitie richting duurzaam materialenbeheer op volle snelheid kan komen. Dan zal de vzw ook volledig klaar zijn om nieuwe leden te ontvangen die willen meewerken aan een toekomst met materiaalzuinige, gesloten kringlopen. In afwachting daarvan kan je op de Plan C website de huidige visies en experimenten terugvinden, en je interesse om mee te stappen kenbaar maken.
Plan C gaat uit van een gedeelde interesse voor en dringende nood aan het uitdenken van andere manieren van consumeren en produceren als deel van een nieuw evenwicht tussen ecologie, sociale rechtvaardigheid en materiële welvaart. Onze grondstoffen zijn immers maar beperkt voorradig en hun gebruik veroorzaakt een hoge milieu-impact. We staan voor de uitdaging ons materiaalgebruik te beperken en materialen aan te wenden in gesloten kringlopen, zodat die de huidige en toekomstige generaties van een hoge levenskwaliteit kunnen voorzien. Plan C vertrekt vanuit het gegeven dat technologische vernieuwing op zich niet zal volstaan. De manier waarop materialen in onze economie circuleren, moet grondig worden omgebouwd. We hebben nood aan een omslag of “transitie” op systeemniveau, vergelijkbaar met de omslag van paardenkracht naar stoomkracht. Dit is geen bedreiging, maar een kans.
Plan C heeft ondertussen een breed draagvlak. Het netwerk bestaat nu al uit meer dan 500 leden. De ondersteunende vzw wordt nu opgericht door een ploeg van 12 diverse organisaties:
· overheid (OVAM);
· bedrijfswereld, zowel op niveau van federaties (zoals Essenscia en Febem) als van individuele bedrijven (zoals Colruyt en Indaver)
· kennis- en consultancy-instellingen, zoals KU Leuven, UGent, VITO, Sustenuto en Advizors.eu;
· maatschappelijke organisaties zoals Bond Beter Leefmilieu en Netwerk Bewust Verbruiken.
De verzelfstandiging van Plan C werd al aangekondigd in het Materialendecreet van 23 december 2011. Een zelfstandige structuur is nodig om het eigenaarschap en de verantwoordelijkheid voor de dynamiek van het transitienetwerk te versterken. Het creëert kansen om verdere groei en doorbraken te realiseren in de manier waarop wij materialen gebruiken en afdanken.
Plan C doet dit door in te zetten op drie activiteiten:
1. Plan C gaat uit van de kracht van een zelf ontwikkelde en gedeelde visie, of 'Leitbild' die richting geeft aan acties en deelnemers in het netwerk.
2. Het opzetten en ondersteunen van transitie-experimenten. Dit zijn geen klassieke R&D-innovatieprojecten. Plan C koppelt langetermijnvisies en concrete innovaties aan elkaar en
test ze in de praktijk. Zo realiseren we oplossingen die bijdragen aan de maatschappelijke vernieuwing.
3. Binnen een lerend netwerk ontstaat er een interactie en dynamiek, via netwerkdagen, visie-ateliers, workshops, en sociale media. Een open en zelfstandig netwerk stimuleert de bottom-up innovatie. Het besef leeft sterk dat een transitie niet enkel vanuit de overheid kan worden gestuurd, maar tot stand moet komen met innovatieve voorlopers uit de diverse hoeken van de samenleving (overheid, bedrijfsleven, kennisinstellingen, middenveld) die ideeën en projecten uitwerken, en de ervaringen over doorbraken met andere delen.