De federale en gewestregeringen mogen de nadruk niet louter leggen op economische groei en financiële stabiliteit. Een groeistrategie kan op termijn alleen maar kan slagen als ze sociaal inclusief is en de ecologische grenzen in evenwicht houdt. De milieubeweging koppelt daar 6 prioriteiten aan.
Dit stelt Bond Beter Leefmilieu in naam van de milieubeweging in het kader van het Belgische Nationaal Hervormingsprogramma 2013 (NHP). Het NHP is een document dat de Europese lidstaten jaarlijks in april moeten aanleveren bij de Europese Commissie, met hun prioriteiten bij de uitvoering van de Europese groeistrategie 2020. De Europese Commissie benadrukte dat zij deze strategie steeds nadrukkelijker als hefboom wil gebruiken om lidstaten aan hun afspraken te houden.
Een van de kerndoelstellingen uit de 2020-strategie is het klimaat en energiepakket, waarbij Europa zich engageert om tegen 2020 20% minder broeikasgassen uit te stoten, 20% meer hernieuwbare energie te hebben en 20% minder energie te verbruiken.
We stellen vast dat de resultaten die België tot nu toe heeft geboekt op de Europese klimaat- en energiedoelstellingen ondermaats zijn. In de huidige omstandigheden haalt België haar doelstelling van -15% broeikasgassen niet in de sectoren buiten het Europese emissiehandelssysteem (transport, landbouw, gebouwen, industrie). Bovendien komt het aandeel hernieuwbare energie te traag op gang door een slecht werkende markt en gebrek aan duidelijke beleidskeuzes. Ten slotte blijft België een zeer energieverslindende regio zowel in huishoudens, gebouwen, transport en industrie. Bovendien maande Europa België al meermaals aan om haar hoge belastingsdruk te verschuiven van arbeid naar consumptie en om belastingsstelsels milieuvriendelijker te maken.
Met deze vaststellingen in de hand kwam de milieubeweging tot 6 prioriteiten voor het Belgische Nationaal Hervormingsprogramma anno 2013:
1. Vergroening van fiscaliteit moet de topprioriteit worden
Verschuiving van lasten op arbeid naar groene fiscaliteit is de manier bij uitstek om een evenwicht te vinden tussen competitiviteit, tewerkstelling en milieu. Alle aanbevelingen van Europa, de OESO en het IMF ten spijt is tijdens deze legislatuur opnieuw weinig te zien op dit vlak. De herziening van het fiscale systeem voor bedrijfswagens in 2012 was enkel een boekhoudkundige ingreep. Privaat gebruik van dienstvoertuigen bleef even voordelig. De hoeveelheid afgelegde kilometer en de hoeveelheid uitstoot is amper gewijzigd. Met een uitstel van de slimme kilometerheffing voor vrachtwagens tot 2016 komt ook deze vergroeningsmaatregel vermoedelijk te laat voor de 2020 doelstellingen.
De eerste stappen om een vergroening van de fiscaliteit op gang te trekken zijn: een overlegstructuur opzetten met de gewesten, een stappenplan opmaken en hierover in het volgende NHP rapporteren en een oplijsting maken van de milieuschadelijke subsidies.
2. Energiebesparing is de springplank naar duurzame groei.
De sector van energiebesparing moet in België de nodige stimuli krijgen om de speerpunt van de groene economie te worden. Hoge ambities rond energiebesparing zorgen voor een belangrijke hefboom voor groene jobs en versterking van de concurrentiekracht van onze bedrijven. Bovendien levert het aanzienlijke milieuwinsten op. In ons energie-intensief land ligt er bovendien een enorm potentieel te wachten, zowel in de sector van gebouwen, industrie, transport en huishoudens.
3. Kernuitstap bevestigen en duurzaam energiebeleid uitzetten.
De regering moet de beslissing en de kalender voor de kernuitstap van juli 2012 verankeren in het NHP. De inzichten uit de recente backcasting studie rond 100%HE in 2050 kunnen helpen om een toekomstgericht en duurzaam energiebeleid in de steigers te zetten. We verwachten hiervan de eerste sporen in het NHP.
4. Klimaatambitie omzetten in politieke daden
Alle gewesten en de federale overheid staan op één lijn rond een Europese opstap naar -30% broeikasgassen tegen 2020. De volgende prioriteit is de klimaatinspanningen te verdelen tussen de gewesten en het federale niveau. De reductiedoelstelling moet volledig verwezenlijkt worden in de eigen regio. Het geld van de veiling van emissierechten, om en bij de 160 miljoen euro in 2013, moet gebruikt worden voor nieuw klimaatbeleid en klimaatfinanciering.
5. Leg de link met lange termijn doelstellingen
De maatregelen in het NHP moeten ook kijken naar de doelstellingen voor 2050. De inspanningen voor 2020 moeten ons meteen ook op een pad zetten naar een koolstofarme economie met -80 tot -95% reductie tegen 2050. Het NHP 2013 kan gebruik maken het federale langetermijnkader voor duurzame ontwikkeling, dat binnenkort zal goedgekeurd worden.
6. Zorg voor beleidscoherentie
Het NHP 2013 heeft nood aan een overkoepelende visie en aanpak van de federale en regionale entiteiten. Tot nu toe was het een inventarisatie oefening. Dit gebrek aan een coherentie stelde zich bijvoorbeeld bij de onafgestemde overheveling van de bevoegdheid over subsidies/aftrek voor energie-efficiënte maatregelen naar de gewesten. Dit gebrek aan coherentie stelt zich ook wanneer op een bestuursniveau beslissingen worden genomen die een ernstige impact hebben op de globale Belgische klimaat en energiedoelstellingen, bijvoorbeeld bij de vergunning van een groot shoppingcenter met veel bijkomend verkeer of bij de verbreding van de Brusselse ring.