Europa vraagt Vlaanderen om intenties voor betere lucht hard te maken

Vlaanderen krijgt van de Europese Commissie uitstel tot 2015 om de luchtkwaliteitsnormen voor NO2 (verzurende stikstofdioxiden) voor de zone Antwerpen te halen. Het Brussels Gewest daarentegen krijgt geen uitstel van Europa. Wat is er precies aan de hand?

In alle Europese lidstaten mag er vanaf 2010 maximum 40 microgram stikstofdioxide per m³ in de lucht zitten. Als dat niet lukt, kan uitstel tot begin 2015 gevraagd worden, op voorwaarde dat in een luchtkwaliteitsplan extra maatregelen worden voorzien om de normen wel te halen. Vlaanderen maakte een dergelijk luchtkwaliteitsplan op. Dat plan kon BBL geenszins bekoren: het is een aaneenschakeling van vage intenties, proefprojecten en bijkomende studies. Zo bevat het plan een intentie om een kilometerheffing voor vrachtwagens in te voeren, een verwijzing naar lage emissie zones in steden, bijkomend onderzoek naar aparte vrachtroutenetwerken,… maar dat alles zonder harde garanties. 

Dit plan wordt nu door de Europese Commissie aanvaard als basis voor uitstel van de normen. Het is volgens de Commissie redelijk te veronderstellen dat Vlaanderen, met de thans reeds lopende maatregelen en mits de aanvullende verkeersgerichte maatregelen strikt en doeltreffend worden toegepast, heeft aangetoond dat conformiteit met de NO2 jaargrenswaarde tegen 2015 haalbaar is. De voorwaarde die de Commissie aan dit uitstel verbindt is duidelijk: “de aanvullende verkeersgerichte maatregelen moeten strikt en doeltreffend worden toegepast”. Met ander woorden: alle vage intenties uit het Vlaamse luchtkwaliteitsplan moeten van Europa nu ook zodanig hardgemaakt worden op het terrein dat ze tegen 1 januari 2015 effectief resulteren in conformiteit met de Europese NO2 normen. We verwachten dus onder andere de invoering van een kilometerheffing voor vrachtwagens en wettelijk kader voor milieuzones in onze steden, zoals aangekondigd in het luchtkwaliteitsplan. En dat vóór de volgende Vlaamse verkiezingen. 

De beslissing van de Europese Commissie betekent dan ook geenszins dat de Vlaamse regering de rest van de legislatuur op haar lauweren mag rusten en niets meer hoeft te doen voor een betere luchtkwaliteit. Wel integendeel: de intenties uit het luchtkwaliteitplan zullen nog voor het einde van deze legislatuur hard gemaakt moeten worden!

Stikstofoxiden dragen bij aan de vorming van ozonpieken en fijn stof en zorgen daardoor voor gezondheidsproblemen, vooral met de luchtwegen. Kinderen, astmapatiënten en mensen met een verminderde weerstand zijn hiervoor extra gevoelig. Daarnaast zijn stikstofoxiden verantwoordelijk voor een versnelde verwering van historische gebouwen, een verminderde opbrengst van landbouwgewassen en de achteruitgang van bos- en heidegebieden. Daarom werden op Europees niveau normen vastgelegd voor de maximale uitstoot van NO2.

De belangrijkste bron voor de uitstoot van verzurende stoffen is verkeer en dan vooral het dieselverkeer, aangezien een dieselwagen tot drie keer meer NO2 uitstoot dan een benzinewagen. Omdat we in België met een steeds aangroeiend autoverkeer en bovendien een sterke ‘verdieselijking’ van het wagenpark geconfronteerd worden, haalt  ons land de normen bijlange na niet. Volgens een meetcampagne van de VMM worden de normen in tien van de dertien Vlaamse centrumsteden overschreden, vooral op verkeersintensieve locaties.

De Europese richtlijn voorziet echter een achterpoortje. Als de normen niet gehaald worden op het voorziene tijdstip, kan uitstel van de normen gevraagd worden tot 1 januari 2015. Op voorwaarde dat een luchtkwaliteitsplan wordt goedgekeurd, dat extra maatregelen moet bevatten om de norm ten laatste op 1 januari 2015 wel te halen. Vlaanderen maakte dus zo’n plan en wordt daar nu door de Europese Commissie ook op afgerekend.

De Vlaamse regering vroeg enkel uitstel voor de zone Antwerpen, een zone die zowel de stad als de haven omvat. Dat komt omdat de Vlaamse regering zich enkel baseerde op het officiële meetnet van Ircel – de Intergewestelijke Cel voor Leefmilieu – en niet op de bijkomende maatcampagne van VMM. Volgens het officiële meetnet is er voor NO2 enkel een probleem in Antwerpen. Voor alle andere steden in Vlaanderen geldt er dus geen uitstel van de norm voor NO2.

Het Brussels Gewest daarentegen deed zelfs niet de moeite een nieuw plan met bijkomende maatregelen op te maken. Het verwees gewoon naar haar bestaande mobiliteitsplan uit 2002. Aanvraag tot uitstel afgekeurd. In Brussel moeten de normen voor NO2 morgen al gehaald worden. 

Beslissing van de Europese Commissie.

Luchtkwaliteit