De Europese jaarnormen voor fijn stof werden nu al – na drie maanden - op twee plaatsen overschreden, in Hertsal bij Luik en in de voorhaven van Brussel. Ook in Vlaanderen zal de eerste overschrijding niet lang meer op zich laten wachten. Dat blijkt uit de meetgegevens van de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (Ircel). Verder blijkt dat er in de eerste drie maanden van dit jaar in de helft van de meetposten al meer overschrijdingen waren dan in 2010. Een meer doortastend beleid is nodig.
Volgens de Europese fijn stof-richtlijn mag de dagnorm van 50 microgram per kubieke meter fijn stof maximaal 35 keer per jaar overschreden worden. In Herstal en Brussel is men nu al – na drie maanden dus – door die jaarnorm gebroken. Ook in Vlaanderen zal het niet lang meer duren, in Zwijnaarde bijvoorbeeld werden dit jaar reeds 34 overschrijdingen vastgesteld.
Volgens Ircel is dit hoge aantal overschrijdingen in het eerste kwartaal te wijten aan het weer en aan de economie die opnieuw aantrekt. Door het koude en droge weer, met weinig wind, bleef de luchtvervuiling in februari langer ter plaatse. Door de aantrekkende economie is er meer uitstoot van schadelijke stoffen door industrie en wegtransport. Het weer speelt zeker een rol, maar is natuurlijk niet de echte oorzaak. Het weer stoot geen fijn stof uit. Auto’s en fabrieken wel.
België en Vlaanderen werden reeds meermaals op de vingers getikt door Europa voor het gebrekkig fijn stof beleid. Weliswaar beschikt Vlaanderen over de nodige wettelijke bepalingen en werden actieplannen voor fijn stof opgemaakt, maar de maatregelen in deze plannen zullen niet volstaan om de normen wel te halen. Het zou nu stilaan duidelijk mogen worden dat de voorbije “Actieplannen fijn stof” weinig of geen zoden aan de dijk zetten.
Zoals BBL al meermaals schreef, bevatten die actieplannen weinig concrete maatregelen, maar vooral bijkomend studiewerk, overleg, samenwerking tussen administraties,… Daardoor zal het fijn stof echter niet verminderen. De concrete maatregelen die wel worden genomen, zoals trager rijden op smogdagen, zijn dan weer weinig structureel. Daar komt nog bij dat het Vlaamse ruimtelijke ordenings- en infrastructuurbeleid een toename van fijn stofemissies veroorzaakt. Door nieuwe kantoor- en bedrijvenzones, voetbalstadions of shoppingcentra te plannen op locaties die enkel met de auto te bereiken zijn, wordt te veel bijkomend autoverkeer veroorzaakt, wat op zijn beurt voor bijkomende overschrijdingen zal zorgen. Telkens weer waarschuwen milieu-effect-rapporten voor deze ontwikkeling, maar systematisch worden deze door de overheid ter zijde geschoven.
Andere maatregelen die in het buitenland hun effect hebben aangetoond, zoals het invoeren van ‘low-emission-zones’ in steden, komt niet van de grond. Tot slot gaat de verdieseling van ons wagenpark nog steeds door: de accijnzen op diesel behoren nog steeds tot de laagste van Europa, terwijl de fijn stof uitstoot van dieselwagens veel hoger ligt, zeker op korte afstanden. Recent nog besliste de federale regering de omgekeerde Cliquet opnieuw in te voeren. Het verlagen van de accijnzen op benzine en diesel, via het systeem van de omgekeerde Cliquet, bevoordeelt dieselwagens en werkt de groei van het autoverkeer in de hand, samen met het fijn stof. Het moet dan ook worden afgeschaft. Anders zal ook België in de toekomst door de Europese Commissie naar het Europees Hof worden verwezen en hangen ons hoge boetes boven het hoofd.