Begin deze week gingen verschillende meetposten voor fijn stof zwaar in het rood. Door de windstille dagen en de temperatuursinversie, bleven we letterlijk in onze eigen vuiligheid zitten.
Het weer speelt zeker een rol, maar is natuurlijk niet de echte oorzaak. Het weer stoot geen fijn stof uit, auto’s en fabrieken wel. En op dat vlak is al lang duidelijk dat een meer doortastend beleid nodig is.
In heel 2011 werden al meer overschrijdingen vastgesteld dan in de twee voorgaande jaren samen. Het zou nu stilaan duidelijk mogen worden dat de voorbije “Actieplannen fijn stof” weinig of geen zoden aan de dijk zetten. Zoals BBL al meermaals schreef, bevatten die actieplannen weinig concrete maatregelen, maar vooral bijkomend studiewerk, overleg, samenwerking tussen administraties,… Daardoor zal het fijn stof echt niet verminderen.
Volgens BBL zijn er extra maatregelen nodig op drie niveaus.
Om het probleem aan de bron aan te pakken, moet de verdere verdieseling van het wagenpark worden tegengegaan. Dat kan door in te grijpen via de verkeersfiscaliteit, bv. door de accijnzen op diesel en benzine gelijk te trekken. Het systeem van de omgekeerde Cliquet bevoordeelt echter juist dieselwagens. Ook de recente hervorming van de BIV is een gemiste kans, omdat deze vooral kijkt naar de CO2-uitstoot. Daardoor worden kleine dieselwagens gestimuleerd, aangezien die een lage CO2-uitstoot hebben, maar wordt dus ook de verdieseling verder in de hand gewerkt. Een meer samenhangend fiscaal beleid is een eerste noodzaak.
Daarnaast moet het Vlaamse ruimtelijke ordenings- en infrastructuurbeleid worden bijgestuurd. Door nieuwe kantoor- en bedrijvenzones, voetbalstadions of shoppingcentra te plannen op locaties die enkel met de auto te bereiken zijn, wordt te veel bijkomend autoverkeer veroorzaakt. Dat zal op zijn beurt voor bijkomende overschrijdingen zorgen. Telkens weer waarschuwen milieu-effect-rapporten voor deze ontwikkeling, maar systematisch worden deze door de overheid ter zijde geschoven.
Een derde maatregel waar we al lang op wachten, is de invoering van lage emissie zones in de steden. Lage emissie zones of milieuzones zijn centrale gebieden in de stad waar oude, vervuilende (vracht)wagens niet in mogen. In Nederland, Duitsland en de Scandinavische landen zijn er al heel wat steden die zo’n lage emissiezone invoeren. Een milieuzone blijkt de grootste impact te hebben op dieselroet, de meest schadelijke fractie van het fijn stof. Die fractie zou tot 30% dalen in een milieuzone. Maar in België is er nog steeds geen wettelijk kader om milieuzones mogelijk te maken.