Zelden heeft een klimaatcampagne zo snel aan vaart gewonnen als de oproep om niet langer geld te investeren in ondernemingen die fossiele brandstoffen produceren. In de Angelsaksische wereld kreeg de ‘Fossil Free’ campagne van de organisatie 350.org een enorme boost door de steun van de toonaangevende krant The Guardian. Superrijken en grote fondsen trekken zich in sneltempo terug uit fossiele ondernemingen. Ook in België groeit de druk op banken, onder meer via de website bankwijzer.be.
In 2013 deed president Obama zijn klimaatplannen uit de doeken tijdens een speech voor studenten aan de Georgetown Universiteit in Washington. Op het einde van de toespraak volgt er een verrassing wanneer Obama enigszins cryptisch zegt: “Convince those in power to reduce our carbon pollution. Push your own communities to adopt smarter practices. Invest. Divest.” Studenten schreeuwen hun opwinding uit. Met die twee laatste woorden vat de president immers de essentie samen van een transitie van energie- en maatschappijmodel: investeren in hernieuwbaar, desinvesteren uit fossiel. Bovenal spreekt hij impliciet de steun uit voor een campagne die snel vaart wint aan Amerikaanse universiteiten: de oproep om het geld van de instituties niet langer te investeren in producenten van fossiele brandstoffen. De activisten gebruiken een actiemiddel dat dateert van de strijd tegen de apartheid in Zuid-Afrika: ze willen het maatschappelijk draagvlak voor de gas, olie en steenkoolindustrie afbouwen, door de financiële band met die industrie door te knippen.
In 2015 krijgt de campagne een enorme boost. De aftredend hoofdredacteur van The Guardian, Alan Rusbridger, start het uniek en baanbrekend journalistiek experiment Keep it in the ground. Hij wil met de krant voor de toekomst kiezen en iets doen aan de klimaatverandering, een probleem dat te vaak onderbelicht blijft in de dagelijkse berichtgeving. The Guardian plaatst wekenlang klimaatberichtgeving op de voorpagina en steunt de desinvesteringscampagne, met een stroomversnelling als resultaat. Dagelijks trekken grote financiers en fondsen zich terug uit olie, gas en steenkool. Laatst nog prins Charles. Het nieuwe doelwit van de campagne is de stichting van Bill Gates.
In financieel opzicht heeft de desinvesteringscampagne een zelf-versterkend effect. Hoe groter ze wordt, hoe waarschijnlijker dat er meer klimaatregulering komt die het fossiele bedrijven moeilijker maakt om rendabel te blijven, wat het financieel interessanter maakt om te desinvesteren, waardoor de campagne weer groter wordt, enz.
In België blijft de campagne nog wat onder de radar. Maar de eerste kiemen zijn al gelegd. Een groep vrijwilligers schrijft universiteiten aan om hun investeringsbeleid te bevragen. De website bankwijzer.be geeft informatie over het investeringsbeleid van grootbanken. De site scoort de financiële instellingen ook voor hun klimaatbeleid en biedt de mogelijkheid om actie te ondernemen.