Een recent uitgebracht rapport van het Agri Food Economics Center onderzocht de relatie tussen de gekoppelde steun binnen het huidige Europese landbouwbeleid en de invloed op de broeikasgasuitstoot. Het rapport toont duidelijk aan dat deze subsidies een negatieve invloed hebben op de uitstoot van broeikasgassen. Een wijziging in het landbouwbeleid dringt zich op.
Landbouw- en klimaatbeleid als Siamese tweeling
Het huidige Europese landbouwbeleid wordt momenteel hervormd. Na een publieke consultatie en een voorstel door Europees landbouwcommissaris Phil Hogan, is het nu aan de Europese landbouwministers om zich te buigen over hoe de landbouw het komende decennium vorm zal krijgen. Een belangrijk aspect daarbij is de impact van de regelgeving op het klimaat. Tegen 2030 wil de EU 40% van zijn broeikasgasemissies reduceren. Om daarin te slagen, zal ook de landbouwsector haar bijdrage moeten leveren, want ze is verantwoordelijk voor het gros van de uitstoot van methaan en stikstofoxide. Landbouw kan helpen door koolstof op te slaan in de bodems en biomassa te produceren. Het landbouwbeleid en het klimaatbeleid zijn dus één en ondeelbaar.
Gefinancierde uitstoot
Het huidige Europese beleid kent twee financieringsmechanismen: directe betalingen en gekoppelde steun. Het systeem van directe betalingen geeft aan de landbouwer een subsidie per hectare land, onafhankelijk van wat er op dat land wordt geproduceerd. De gekoppelde steun is een ondersteuning van specifieke sectoren. In de hele EU bedraagt de gekoppelde steun meer dan 4 miljard euro per jaar. 73% van deze subsidies gaat naar het ondersteunen van herkauwers, voornamelijk runderen. In Vlaanderen is dat zelf 100%. Het zijn net deze dieren die het meeste verantwoordelijk zijn voor de broeikasgasuitstoot. Zo wordt de sector die de hoogste vervuiling met zich meebrengt, extra ondersteund.
Minder subsidie, minder pollutie?
De resultaten uit het rapport van het Agri Food Economics Center zijn duidelijk: de gekoppelde steun voor de veehouderij veroorzaakt een grotere broeikasgasuitstoot en ondermijnt de klimaatambities van de EU. Wat is dan de oplossing? Volgens de onderzoekers zou het afschaffen van de gekoppelde steun de rentabiliteit van de sector verlagen, waardoor de veestapel en de bijhorende milieudruk afnemen. Maar wat met productieverschuivingen? De vrees luidt dat, indien de gekoppelde steun afgeschaft zou worden, de productie verplaatst wordt naar regio’s waar minder efficiënt geproduceerd wordt. Dat zou de gedaalde uitstoot binnen de EU teniet doen op mondiaal vlak. Ook hierover is het onderzoek duidelijk: er treedt een verschuiving op richting minder efficiënte productie, maar deze is niet groot genoeg om de totale reductie in broeikasgasuitstoot teniet te doen. Mondiaal bekeken zou de uitstoot dus dalen als de gekoppelde steun wordt afgeschaft.
Landbouwbeleid staat niet alleen
Het belang dat beleidsmaatregelen in lijn moeten liggen met de Europese klimaatdoelstellingen wordt nogmaals onderstreept. Steunmaatregelen zoals de gekoppelde steun aan dierlijke sectoren kunnen niet meer. Dat hierdoor de productie verschuift naar andere, minder efficiënte landen, blijkt slechts beperkt te kloppen. Bovendien stopt het klimaatakkoord van Parijs niet aan de Europese grenzen. Ook in niet-Europese landen moet de uitstoot omlaag en zal de dierlijke sector in het vizier van de beleidsmakers komen.
Ook reglementering in andere domeinen is essentieel, benadrukken de onderzoekers. Zo kan de import van dierlijke producten met een hogere CO2-uitstoot dan de Europese met een CO2-taks worden belast. Daarnaast moet een ondersteunend voedingsbeleid consumenten blijven warm maken voor een meer plantaardig voedingspatroon. Het stopzetten van de gekoppelde steun voor dierlijke productie is maar een klein deel van de oplossing, en moet ingebed zitten in een breder beleid. Wel is het een eerste en essentiële stap om het Europese landbouw- en klimaatbeleid op elkaar af te stemmen.
