Foto CC Deutschlandfunk

Goed nieuws: Duitsland wil uit steenkool stappen

Foto CC Deutschlandfunk

Duitsland, dat met zijn Energiewende een gidsland wil zijn in de energietransitie, haalt nog steeds een aanzienlijk deel van zijn elektriciteit uit vervuilende steenkool- en bruinkoolcentrales. Onze oosterburen willen dit probleem nu grondig aanpakken. Een ‘Kolenuitstapcommissie’ met vertegenwoordigers van de overheid, het middenveld, milieuorganisaties, bedrijven en vakbonden deed een voorstel aan de regering om gefaseerd afscheid te nemen van deze vuile vorm van elektriciteitsproductie.

De commissie stelt voor om de kolencentrales ten laatste te sluiten in de periode tussen 2035 en 2038. 12,5 GW, bijna 30 procent, van die centrales moet al tegen 2022 stoppen met draaien. Tegen 2030 moet dat meer dan 25 GW zijn. Ter vergelijking: één Belgische kerncentrale komt overeen met ongeveer 1 GW. De Duitse regio’s die economisch sterk afhankelijk zijn van de steenkoolindustrie zouden tientallen miljarden ondersteuning krijgen voor een structurele reconversie.

Gigantische stap, maar nog niet genoeg

Het uitfaseringsplan van de Duitsers is een gigantische stap, die tot een paar jaar geleden onmogelijk leek. Toch waarschuwt de Duitse milieubeweging dat de uitfasering van steenkool te traag loopt en niet in lijn ligt met wat nodig is voor het klimaatakkoord van Parijs. De uitstapkalender kan in 2023, 2026 en 2029 nog worden bijgestuurd in het licht van de klimaatdoelstellingen, de bevoorradingszekerheid, de energieprijzen en de economische situatie. Ten laatste tegen 2032 beslist men of de laatste steenkoolcentrales sluiten in 2035, of pas in 2038. 

Goed nieuws is ook dat het Hambach-bos, dat dreigde te moeten wijken voor een sterk gecontesteerde bruinkoolmijn, nu vrijwel zeker kan blijven. De commissie stelt dat het behoud van het bos “wenselijk” is en dat dit mogelijk is door de geplande sluiting van de kolencentrales in de regio. 

Dankzij de ‘Deutsche gründlichkeit’ zullen de overschotten aan emissierechten door de uitstap uit kolenproductie verwijderd worden. Zo zorgen de Duitsers dat het klimaatresultaat ook op Europees niveau gehandhaafd blijft, al zijn de details van de regeling nog onduidelijk.

Stevig regeringswerk nodig

De aanbevelingen van de commissie zijn niet wettelijk bindend. Maar ze werden in Duitsland onthaald als een goed compromis tussen klimaat, bevoorradingszekerheid en werkgelegenheid. Hierdoor is de kans groot dat de beleidsmakers deze aanbevelingen bijna letterlijk in wetgeving zullen omzetten. 

Duitsland is vandaag het land met de meeste kolencentrales in Europa. Met het plan om afscheid te nemen van deze vervuilende energievorm kan het land een voorbeeld vormen voor de rest van Europa. De bal ligt nu in het kamp van de Duitse regering. Daar wachten nog moeilijke onderhandelingen tussen de overheid, juristen en de uitbaters van de kolencentrales. Sleutelelementen bij die gesprekken zijn onder andere de financiële compensatie voor de getroffen mijnregio’s, compensaties voor de uitbaters van de kolencentrales en het verdere groeipad van hernieuwbare energie en aanvullende gascentrales om de uitstap uit steenkool te begeleiden. 

Impact voor België?

De Duitse uitstap uit steenkool- en bruinkool zal ook gevolgen hebben voor België en de andere buurlanden. Elia gaf al aan de impact van de sluiting van de Duitse kolencentrales te gaan doorrekenen in zijn analyses over de Belgische bevoorradingszekerheid. De Duitse keuze maakt voor de zoveelste keer duidelijk dat een versterkte Europese samenwerking nodig is, willen we de energietransitie doen slagen.

Desinvestering uit fossiele energie

Meer over Desinvestering uit fossiele energie