Het Duitse bedrijf German Pellets, eigenaar van de steenkoolcentrale in Langerlo, staat op de rand van het faillissement. Daardoor is de ombouw van de oude steenkoolcentrale naar een biomassacentrale, die in tien jaar tijd 2 miljard euro subsidies zal krijgen, minder waarschijnlijk. Minister Turtelboom gaf al te kennen dat ze geen traan zal laten als de centrale er niet komt. Maar kunnen we onze hernieuwbare energiedoelstellingen nog halen zonder Langerlo?
Lagere Turteltaks
Tijdens de debatten vorige week was het duidelijk: niemand is echt fan van het immense biomassaproject in Genk. Oppositiepartijen Groen en Sp.a zagen het meteen als een opportuniteit om de Turteltaks opnieuw ter discussie te stellen of te verlagen. Ze werden daarin (voorzichtig) bijgetreden door minister Turtelboom. Ze hebben een punt. Als Langerlo er niet komt spaart Vlaanderen 2 miljard subsidies uit. Een deel van die middelen zal naar een snellere groei van zonne- en windenergie of bijkomende energiebesparing moeten vloeien, maar de bulk komt beschikbaar om de Turteltaks te verlagen.
Hernieuwbare energiedoelstellingen begraven?
Maar, als we Langerlo begraven, kunnen we dan meteen een kruis maken over onze hernieuwbare energiedoelstelling? Tegen 2020 moet ons land van Europa 13% van zijn energie opwekken met hernieuwbare energie. Het vergroenen van elektriciteit speelt daarbij een belangrijke rol. Vlaanderen haalt vandaag een dikke 10% van zijn elektriciteit uit hernieuwbare bronnen. Om de doelstelling waar te maken, zal dit aandeel minstens moeten verdubbelen. Bovendien is de doelstelling voor 2020 slechts een eerste opstap naar een - noodzakelijk - hoger aandeel hernieuwbare energie.
Wind en zon maken het verschil
Een studie die 3E uitvoerde in opdracht van BBL, Greenpeace en WWF illustreert dat we de 2020-doelstelling voor hernieuwbare elektriciteit kunnen overtreffen tot meer dan 30% zonder nieuwe grootschalige biomassaprojecten zoals in Langerlo. Dan moeten we wel dringend een versnelling hoger schakelen voor zonne- en windenergie.
Om dit waar te maken, heeft Vlaanderen tegen 2020 1.500 MW aan windturbines nodig. Vandaag staan er 380 windturbines, goed voor 794 MW. Om de doelstelling te halen, moeten we de volgende jaren jaarlijks ongeveer 141 MW of 64 nieuwe windturbines bouwen. Dit is mogelijk: in 2015 kwamen er 91 nieuwe windturbines bij.
Maar de sector waarschuwt voor een terugval. Veel nieuwe projecten zitten in het slop omdat projectontwikkelaars elkaar voor de voeten lopen of burgers of gemeenten geen windmolen willen in hun achtertuin. Als de Vlaamse regering wind verder wil laten groeien dan moet ze een stabiel investeringsklimaat garanderen met voldoende steun. Ook is een meer planmatige aanpak met vroege inspraak bij de inplanting van windturbines cruciaal. Daarnaast moeten burgers meer kunnen participeren bij de uitbating van de windturbines.
Ook onze zonneproductie moeten Vlaanderen stevig opschroeven. Van de huidige 2.314 MW zon, moeten we naar meer dan 3.400 MW op 5 jaar tijd. Dit is mogelijk met een jaarlijkse groei van zonnepanelen (160-270 MW) die een stuk lager ligt dan wat er in de topjaren zoals 2011 (meer dan 800 MW) geïnstalleerd werd. De aantrekkelijkheid van investeringen in zon neemt door de sterk dalende kostprijs toe, maar kan nog een duw in de rug krijgen vanuit de overheid.
Afkopen van doelstelling?
Het kan dus. Hoog tijd om de koe bij de horens te vatten. Doen we dat niet, dan rest ons nog de mogelijkheid om hernieuwbare energie aan te kopen in het buitenland of samen met andere Europese landen hernieuwbare energieprojecten te realiseren. Maar: zo laten we geld wegvloeien naar het buitenland. Terwijl we jobs kunnen creëren door te kiezen voor hernieuwbare energie in eigen land. Bovendien kreeg België een van de laagste hernieuwbare energiedoelstellingen van Europa toegekend. Als we zelfs die niet halen, is dat een zoveelste knauw voor het imago van ons land.
Of een boete betalen?
En als ook dat plan B niet lukt? Dan wacht ons een boete. Hoeveel dit juist zal kosten, is tot op vandaag niet bepaald en voorwerp van veel speculatie en zelfs bangmakerij vanuit de biomassasector.