Hoe de Antwerpse petrochemie het Belgisch klimaat- en energiebeleid dirigeert

Met de verlenging van Doel 1 en 2 drukt de Antwerpse petrochemie definitief haar stempel op het Belgische energiebeleid. De grootste verbruikers in ons land zijn erin geslaagd om alleen voor zichzelf de allerlaagste energie- en elektriciteitsprijzen te verkrijgen. Alle nadelen, kosten en risico's van hun strategie komen terecht bij de burgers, kmo's en groene ondernemers.

Het was een vraag die ons de afgelopen weken hoofdbrekens bezorgde. Waarom overweegt de federale regering in hemelsnaam om kerncentrales open te houden die niet eens nodig zijn om het licht te doen branden? Dat zorgt toch enkel voor problemen, dachten we. Kerncentrales produceren nucleair afval en zijn een rode lap voor (loslopende) terroristen. De laatste jaren bleken ze ook allesbehalve betrouwbaar. Bovendien krijgen alle ondernemingen en coöperatieven die de energiemarkt willen vernieuwen, geen kans door de dominantie van de afgeschreven kerncentrales.

Wie de blik richt op de industrie in de Antwerpse haven, kan de keuze al beter begrijpen. In die haven is er een groep grote ondernemingen actief die heel wat energie en elektriciteit verbruiken. Ze zijn er als de dood voor dat de prijs ervan omhoog gaat. Die bedrijven geven aan bevriende partijen één richtlijn. Zorg ervoor dat er energiezekerheid is voor ondernemingen aan de laagste kost. De ondernemingen hebben het recht om daarvoor te ijveren. Het is immers aan politici om verschillende belangen in evenwicht te brengen.

Maar met de N-VA aan het stuur, gebeurt dat steeds minder. Zowel in de Vlaamse als de federale regering ijvert de partij met volle kracht voor de belangen van de Antwerpse petrochemie. De N-VA sloot een verbond met de MR om alle kerncentrales langer open te houden want dat levert bodemprijzen op voor de grootverbruikers, zeker als het aanbod van kernenergie ruim genoeg is. Die grootverbruikers onderhandelen hun contracten rechtstreeks met Electrabel of kopen op de groothandelsmarkt. Behalve Electrabel heeft dus ook de petrochemie er (op korte termijn) belang bij dat alle kerncentrales openblijven.

De gezinnen en kmo's ondervinden de nadelen. De nucleaire rente, dat zijn de inkomsten van de staat, gaat naar beneden. Het geld is immers nodig om de oude kerncentrales op te lappen. De overheid en belastingbetalers dragen ook nog steeds de nucleaire risico's, die door Electrabel niet volledig gedekt zijn met verzekeringen.

Dat patroon van ongelijke lusten en lasten is intussen een constante in het energiebeleid van de Vlaamse en federale regering. Waarom krijgt ieder Vlaams gezin een factuur van 100 euro per jaar om de groene stroom te bekostigen? Omdat diezelfde grootverbruikers niet eerlijk mee betalen. De onrechtvaardigheid van de regeling van de Vlaamse regering is zelfs dermate dat Unizo en Boerenbond het werkgeversfront voor het eerst in lange tijd braken. In een advies van de Minaraad geven ze - zij aan zij met vakbonden en milieubeweging - stevige kritiek op de overdreven voordelen voor de multinationals.

Waarom zit het klimaatakkoord al jarenlang geblokkeerd? Omdat diezelfde grootverbruikers in Vlaanderen niet willen meebetalen aan de uitbouw van hernieuwbare energie, maar wel alle inkomsten uit emissierechten willen opstrijken. Via de vergoeding voor 'indirecte emissiekosten' zijn ze er al in geslaagd om het grootste deel van de pot geld die op tafel ligt bij de onderhandelingen, binnen te halen. Die positie van de energie-intensieve industrie zorgt er mee voor dat de Vlaamse regering zich zo stroef opstelt in de onderhandelingen.

We hebben nu een klimaat- en energiebeleid dat gedirigeerd wordt door de Antwerpse petrochemie. De energiefactuur die in uw bus valt, vertelt in één oogopslag wie ervoor betaalt en wie ervan geniet.

Klimaatbeleid Kernuitstap