Na de aankondiging dat de Antwerpse haven mogelijk een mega-afvalfabriek van 3,7 miljard euro zal huisvesten, valt vooral op hoe positief velen reageren. De enorme fabriek verwerkt elk jaar 3,5 miljoen ton plastic - het equivalent van de totale productie huishoudelijk afval van Vlaanderen - en haalt hier energie, ureum en ammoniak uit. Minister-president Bourgeois zegt dat we Vlaanderen met dit initiatief internationaal op de kaart zetten en Bart De Wever prijst de 900 jobs die het oplevert. Met de circulaire economie heeft de installatie echter weinig te maken. Bond Beter Leefmilieu is daarom waakzaam.
Wie zit hierachter?
Er bestaat nog veel onduidelijkheid over de plannen en ook over de achterliggende partijen. Het projectvennootschap dat de fabriek in Antwerpen wil opstarten, heet Energy Recovery Systems (ERS) en wordt geleid door de Belg Albert Van Rillaer. Helaas kunnen we geen website vinden, maar als we de media mogen geloven, handelt Van Rillaer in opdracht van de Saoedische familie Al Issa. Deze familie heeft belangen in hotels, de voedingssector én… olie.
‘Niet-recycleerbare’ plastics?
De installatie kan meer plastic verwerken dan alle verbrandingsovens voor al het huishoudelijke restafval in Vlaanderen bij mekaar opgeteld, en dat vermenigvuldigd met drie. Geen kleintje dus. Volgens Van Rillaer zal de installatie enkel niet-recycleerbare plastics verwerken, maar hoe willen ze dat precies garanderen, en waar komen deze plastics vandaan? Gaat het niet eerder een ratjetoe zijn van allerlei niet-gesorteerde plastics in plaats van niet-recycleerbare plastics? In Vlaanderen proberen we een goed materialenbeleid te voeren en zeker bij plastics mag het ambitieniveau nog een tandje hoger. Het is dan ook belangrijk om scherp te kijken naar de stromen waarmee de fabriek gevoerd zal worden.
Studie VITO
De studie die VITO in opdracht van ERS heeft ondernomen is nog niet beschikbaar, maar op de website van het onderzoekscentrum zien we dat “het ERS-concept in de afvalverwerkingshiërchie beter scoort dan klassieke afvalverbranding met elektriciteitsproductie.” Hoeveel beter is niet duidelijk, maar net zoals bij afvalverbrandingsinstallaties wordt bij het ERS-concept energie uit het materiaal gehaald en zal er dus sprake zijn van de uitstoot van CO2. We wachten met smart tot ERS het rapport publiceert.
Formaat
Het ongekende formaat van de installatie is geen triviale kwestie. Een dergelijke miljardeninvestering legt het toekomstige afvalbeleid van België en vele van de ons omringende landen voor de komende tientallen jaren vast. Wat een kans is voor de haven van Antwerpen, zou zomaar een bedreiging kunnen zijn voor de circulaire economie. Dan staat Vlaanderen internationaal op de kaart als de regio die een afvoerputje verwarde met ambitie.