De grootste klimaatprotesten van Europa, die waren bij ons. 35.000 jongeren in de straten van Brussel: historisch. De mobilisatie ging gepaard met een ongezien verbreding van de betrokkenheid. Tientallen academici, bedrijfsleiders en bezorgde ouders ondersteunden de klimaatboodschap van de jongeren en gingen op zoek naar oplossingen. Toen kwamen de verkiezingen. En zagen we hoe de groene golf over onze buurlanden spoelde, maar het landelijke Vlaanderen grotendeels onberoerd liet. Hoe rijm je dat?
De dynamiek stootte in ons land op twee grote politieke hindernissen. De vraag voor een klimaatwet botste op de complexe Belgische constructie. De electorale dynamiek bleek ook onvruchtbaar voor zo een idee. De roep naar concrete oplossingen liep stuk op een cynische positionering van N-VA. De partij formuleerde nauwelijks constructieve voorstellen maar zette wel haar communicatiemachine in om andere partijen de daver op het lijf te jagen. En niet iedere partij speelde het even handig. Wie de regeringspartijen wilde afstraffen, vluchtte naar de extremen.
Wat kunnen we leren van onze buurlanden? In Nederland en Duitsland, maar ook in Spanje of Frankrijk, kwam het klimaatbeleid versterkt uit de verkiezingen. In tegenstelling tot Vlaanderen nemen de toppolitici er wél leiderschap op rond klimaat. Ze durven te zeggen waar het op staat. Er zijn grote verschillen tussen Rutte, Merkel, Sanchez of Macron. Maar ze beseffen allemaal dat Europa kwetsbaar is voor de klimaatverandering, denk aan weersextremen of klimaatmigratie uit Noord-Afrika. Ze weten ook dat we de vruchten kunnen plukken van een ambitieus beleid. Minder euro’s voor olie door voorop te lopen met de technologieën van de toekomst. De uitdaging is in die landen vaak een stuk pittiger dan bij ons. Sanchez onderhandelde een sociaal akkoord voor de sluiting van de steenkoolmijnen in Spanje. De Nederlanders bouwen de lucratieve gaswinning af. Duitsland tracht een moeilijke kern- en steenkooluitstap in goede banen te leiden. Eigenlijk zou het bij ons zelfs een stuk vlotter moeten lopen omdat we geen fossiele brandstoffen meer winnen.
Succesvol klimaatbeleid is meerlagig. Het gaat niet alleen over het terugdringen van de vervuiling. Het mikt eerst op concrete verbeteringen: minder zwerfvuil, files, geluidshinder of luchtvervuiling. Het zet in op natuur in de buurt en het behoud van de cultuurlandschappen. En het is ook financieel haalbaar voor iedereen. Burgers moeten kunnen delen in de opbrengsten van zon en wind. KMO’s en ondernemers die risico nemen, krijgen een duw in de rug. De oplossingen moeten uiteindelijk betaalbaar en aantrekkelijk zijn zodat we er vanzelf voor kiezen. Dat kan best door opschaling: als er meer zonnepanelen of elektrische voertuigen komen dalen de prijzen vanzelf. De overheid heeft een belangrijke rol te spelen in die marktcreatie.
Wat betekent dat voor de grote dossiers die op de regeringstafel komen? Investeringen in zon betalen zich intussen in minder dan 10 jaar terug. Het beleid moet ervoor zorgen dat dat zo blijft. Door zonnedelen mogelijk te maken, kunnen nog meer mensen ervan meegenieten. Het snel emissievrij maken van de bussen van De Lijn en de salariswagens zal elektrische voertuigen betaalbaar maken. De waardevolle open ruimte en natuur moeten we behouden met de uitvoering van het Beleidsplan Ruimte. De veehouderij kan beter op maat van de omgeving en de boer. En als we tenslotte de woonbonus omvormen tot een klimaatbonus, die energierenovaties betaalbaar maakt, wint iedereen.
