Hoe zal onze landbouw eruit zien tussen nu en 2027? De hervorming van het Gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB) bepaalt dat. De Europese Raad, het Parlement en de Commissie leggen samen de krijtlijnen vast. De centrale vraag: zal dit landbouwbeleid afgestemd zijn op het voedingsbeleid geformuleerd in de Europese voedselstrategie ‘Farm 2 Fork’? De commissie landbouw van het Europese parlement kwam alvast naar buiten met een inspirerend rapport. De boodschap ervan is duidelijk: de huidige voorstellen van zowel raad als parlement zijn onvoldoende.
Kloof dichten
Het probleem? Er gaapt een kloof tussen het GLB en de Farm-2-Forkstrategie. Raad, parlement en commissie hebben de verantwoordelijkheid om tijdens het overleg duurzaamheid en de Farm-2-Forkstrategie te verankeren in het GLB. Het rapport doet enkele zeer concrete aanbevelingen. Efficiënter produceren is nodig maar dat zal niet volstaan. Het hele systeem moet veranderen naar meer agro-ecologische principes. Enkel zo worden we minder afhankelijk van externe inputs. Door de veestapel te laten afnemen kunnen we kringlopen beter sluiten en verlagen we de druk op milieu en klimaat.
Budget
Of het GLB erin zal slagen te voldoen aan de doelstellingen op vlak van milieu en klimaat die de Farm-to-Forkstrategie voorop stelt hangt af van hoeveel budget gaat er naar milieu en klimaat en of de voorgestelde maatregelen voldoende impact hebben.
Dit budget bevat twee pijlers. Pijler een wordt verdeeld over de directe steun en de ecoschema's. De directe steun is een bedrag per hectare die elke landbouwer krijgt. Wanneer hij bepaalde milieuregelgeving overtreedt (de zogenaamde randvoorwaarden), verliest hij deze steun. Ecoschema's zijn jaarlijkse, vrijwillige contracten tussen landbouwer en overheid om extra maatregelen te nemen op vlak van milieu, klimaat of dierenwelzijn. Pijler twee is het fonds voor plattelandsontwikkeling. Hieronder vallen onder andere investeringssteun en de agro-milieu- en klimaatmaatregelen (AMKM’s). Deze laatste zijn de champions league van de milieumaatregelen en lopen over meerdere jaren.
Evenwichtigere verdeling
Het vorige GLB had gelijkaardige mechanismen maar is volledig gefaald in zijn doelstellingen. Daarom stellen de auteurs van het rapport volgende verdeling voor:
- Pijler een: 20% van het budget voor klimaat en 20% voor biodiversiteit
- Pijler twee: 35% van het budget voor milieu- en klimaatmaatregelen
Voldoende strenge randvoorwaarden moeten garanderen dat ook de directe steun milieudoelstellingen realiseert. Hoe groter het budget voor directe steun, hoe strenger deze randvoorwaarden moeten zijn. De maatregelen op zich moeten dan weer effectief zijn en milieu en klimaat als basisdoelstelling realiseren. In het verleden werden ze te vaak economisch ingevuld.
Stap richting voedingsbeleid
Essentieel is dat dit GLB een brug slaat met een breed voedingsbeleid. Een bijgestuurd dieet, beter afgestemd op gezondheid en milieu staat hierin centraal. Dat betekent: een betere balans tussen dierlijke en plantaardige eiwitten. Dierlijke producten leveren in Europa gemiddeld tussen de 27 à 37% van de calorieën in ons dieet. Maar ze produceren tussen de 60 en de 69% van de aan voedsel gerelateerde broeikasgasuitstoot en gebruiken hiervoor tussen de 66 tot 72% van het landbouwoppervlak.
De strengere regelgeving op benamingen voor zuivelproducten die nu voorligt verdwijnt dus best. Het verbod op vleesbenamingen voor plantaardige producten heeft het gelukkig nooit gehaald. De miljoenen euro’s aan belastinggeld die het GLB voorziet voor het promoten van vlees zijn evenmin een goed idee.
Draagvlak
Het rapport stelt duidelijk dat de Farm-to-Forkstrategie een uitgelezen kans is om het draagvlak voor de GLB subsidies te behouden of te vergroten. Als onze politici nu kiezen voor de kortetermijnwinsten en vasthouden aan het denken uit het verleden zal de Europese belastingbetaler het GLB budget niet meer willen dragen.
We verwachten van minister Crevits dat ze zowel in de Europese raad, als in de ontwikkelingen van het Vlaams strategisch plan deze aanbevelingen ter harte neemt.
