Het Europese landbouwbudget is goed voor jaarlijks €56 miljard aan subsidies. De resultaten die het landbouwbeleid neerzet in ruil voor die publieke middelen, zijn ronduit slecht. Klimaatschade, milieu-afbraak en inkomensongelijkheid tussen landbouwers zijn in heel Europa eerder regel dan uitzondering. Het nieuwe GLB fundamenteel anders aanpakken en afstemmen op de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) is hoognodig, zo stellen wetenschappers in een recent rapport.
Landbouwbeleid loopt mank
Waarom levert het huidige landbouwbeleid beroerde resultaten? Er wordt te weinig ingezet op maatregelen die meerdere doelen bereiken. Het bekendste voorbeeld is de directe steun via hectarepremie. De onderzoekers komen tot de conclusie dat deze steun nauwelijks bijdraagt aan inkomensgelijkheid, noch aan het reduceren van de impact op milieu en klimaat. België wordt in het onderzoek naar voor geschoven als één van de grote vervuilers op vlak van broeikasgassen, als gevolg van de hoge concentratie van intensieve vleesproductie. De middelen worden niet alleen fout ingezet, ook de opvolging schiet tekort. Zo zijn de indicatoren niet afgestemd op de SDG’s en ontbreekt een degelijke monitoring richting duurzame en milieuparameters. Zo wordt ook efficiënt bijsturen moeilijk.
Aankijken tegen minder middelen
In de meerjarenbegroting van het Europees parlement werd het landbouwbudget met 5% afgebouwd. En dat terwijl investeringen nodig zijn om de omslag te maken richting duurzame landbouwpraktijken. Al valt de beslissing te begrijpen: de resultaten die het landbouwbeleid kan voorleggen in ruil voor een enorme som geld is ruim onder de lat.
De landbouwsector zal moeten bewijzen dat het werkelijk resultaten neerzet voor de maatschappelijke middelen die naar de sector vloeien, anders dreigt een verdere decimering van het budget.
GLB met negen levens
Het nieuwe landbouwbeleid (2021 en 2027) legt negen klemtonen:
- een eerlijk inkomen voor landbouwers
- toename van de competitiviteit
- betere machtsverhouding in de voedselketen
- actie tegen klimaatverandering
- zorg voor het milieu
- landschappen en biodiversiteit bewaren
- verjonging in de sector ondersteunen
- een levendig platteland
- voedselkwaliteit en gezondheid
Met deze negen onderwerpen legt Europa de ambitie hoog en op de juiste plaats. De analyse toont aan dat het huidige GLB op het gros van deze punten faalt. Om het nieuwe beleid tot een succes te maken, zijn instrumenten nodig die meerdere doelen tegelijk ondersteunen. Concreet betekent dit dat middelen best verschoven worden van pijler I (hectaresteun) naar pijler II (plattelandsbeleid). Daarin zitten veel meer instrumenten die meerdere doelen tegelijk ondersteunen, zoals de ecoschema’s.
Coronacrisis kan keerpunt worden
Zeker door de coronacrisis is langer aanmodderen niet mogelijk. Het landbouwbudget kan bijdragen aan een versneld herstel dat een duurzame toekomst garandeert, zowel voor de boer als het milieu. Een betere afstemming van het budget richting milieu, duurzame investeringen en een plattelandsontwikkeling met duidelijke doelen is nodig. Zo garanderen we het realiseren van de SDG’s, de Europese Green Deal en een duurzaam herstel na corona.
