Er is een economische transformatie nodig om de klimaatchaos af te wenden, en die start bij het integreren van klimaatdoelen in de machinekamers van de economie. Mathias Bienstman pleit voor een klimaatbazooka.
De wereld ligt ver uit koers om de 2 graden-doelstelling uit het klimaatakkoord van Parijs te halen (DS 17 augustus). De aarde nu al 1,3 graad warmer? Juli 2016 de warmste maand ooit? We halen er onze schouders over op.
De gevoeligheid van de publieke opinie is soms moeilijk te doorgronden. We zijn terecht geschandaliseerd als terreurorganisatie IS de historische site in Palmyra toetakelt en waardevolle monumenten vernietigt. Waar halen ze het om dit cultureel erfgoed van de mensheid doelbewust uit te wissen? Maar de vernieling door de klimaatverandering van een van de meest fascinerende en wondermooie ecosystemen van de planeet, de koraalriffen, veroorzaakt vooralsnog geen schokgolf in de publieke opinie (DS 20 april) . Nochtans is het zeker dat de riffen, zoals het Great Barrier Reef in Australië, ten dode zijn opgeschreven door de combinatie van stijgende temperaturen en de verzuring van de oceaan veroorzaakt door de menselijke CO2-uitstoot.
Lange tijd konden we de verantwoordelijkheid voor de klimaatverandering wat van ons afschuiven: het is allemaal niet zo zeker, iedereen is verantwoordelijk, alleen handelen helpt niet en er zijn geen alternatieven. Misschien is het daardoor dat we vinden dat er geen ‘daders’ zijn bij deze ecocide, het massaal uitroeien van soorten en ecosystemen. IS vernielt doelbewust. Wij allen zitten jammer genoeg vast in een systeem dat op fossiele brandstoffen draait.
Great Barrier Reef
Het klimaatakkoord van Parijs bezegelt een keerpunt. Wereldleiders aanvaarden de klimaatwetenschap en zien de verbranding van steenkool, olie en gas als de belangrijkste oorzaak van de opwarming van de aarde. Een klimaatvriendelijke economie is technisch haalbaar en economisch voordelig. De verantwoordelijkheden zijn duidelijk: ieder land moet zo snel mogelijk koers zetten naar een koolstofneutrale economie om de opwarming ruim onder de 2 graden te houden. Daarvoor moet het grootste deel van de gekende reserves aan fossiele brandstoffen onder de grond blijven. Als oliebedrijven zoals Shell geld blijven investeren in de zoektocht naar nieuwe fossiele bronnen, gaan ze in tegen de nieuwe, wereldwijde consensus. Ze worden dan ‘daders’ van de vernieling van natuurlijk erfgoed zoals het Great Barrier Reef.
Waarom koopt de Nationale bank van België net nú bedrijfsobligaties van Shell (zoals XS0428147093) met geld dat van de drukpersen rolt? Ze doet dat in het kader van het in juni opgestarte programma CSPP van de Europese Centrale Bank (ECB) om maandelijks voor miljarden euro’s bedrijfsobligaties op te kopen. Dat programma wil op onorthodoxe wijze extra geld in de economie pompen om de inflatie dichter bij de doelstelling van 2 procent te krijgen. Het is een verlengstuk van de veelbesproken monetaire bazooka die de ECB inzet om de eurocrisis te bezweren. Door bedrijfsobligaties op te kopen, verlaagt de rente op die schuldinstrumenten. Een neveneffect is dat het voor Shell nu minder kost om op zoek te gaan naar nieuwe olie. Of hoe het monetair beleid het klimaatbeleid tegenwerkt.
Klimaatbazooka
In vergelijking met het opkoopprogramma van bedrijfsobligaties door de nationale banken is het geld dat onze overheden investeren in de klimaatvriendelijke economie klein bier. Het grote geld vloeit naar de 2 procent-doelstelling, het kleine naar de 2 graden-doelstelling. Het is een illustratie van de uitdaging waar we voor staan.
De strijd tegen de klimaatverandering moet nog geïntegreerd worden in de machinekamers van de economie. Hoe ziet zo’n klimaatbazooka eruit? Hier slechts enkele voorbeelden om een idee te geven van het debat dat we dringend moeten voeren. Een verbod voor financiële instellingen op investeringen in de fossiele sector. Geen toegang tot de Europese markt voor producten uit landen zoals de Filipijnen of de VS onder Trump die onvoldoende klimaatinspanningen leveren. Indien nodig gratis geld van de ECB voor klimaatoplossingen... Door het bancair, handels- en monetair beleid ook te richten op de klimaatdoelen, zal de uitbouw van een klimaatvriendelijke economie de noodzakelijke versnelling krijgen.
