Het Sint-Annabos op de Antwerpse Linkeroever is een druk gebruikte groene long voor vele Antwerpenaars. Het bos dreigt nu gekapt te worden om plaats te maken voor een slibopslagplaats voor de Oosterweelverbinding. Nochtans behoort Vlaanderen vandaag al tot de bosarmste regio’s van Europa en gaan we er nog steeds op achteruit. Bovendien gaat minister Joke Schauvliege er prat op te investeren in de ontwikkeling van stadsbossen. Het valt dan ook niet te begrijpen dat een waardevol stadsbos zoals het Sint-Annabos moet verdwijnen, des te meer omdat er alternatieven bestaan om slib te verwerken.
Een van de redenen waarom het beleid fouten als deze dreigt te maken, is de onderbelichting van de maatschappelijke waarde van bossen. Kosten-batenanalyses worden meestal beperkt tot de waarde van de grond, zonder rekening te houden met de waardering van luchtzuivering, mildering van klimaatimpact of de waarde van ontspanningsmogelijkheden. Daarom maakten Ademloos, Natuurpunt Antwerpen Noord en Bond Beter Leefmilieu zelf een berekening om te schatten hoeveel het Sint-Annabos waard is. We deden dit op basis van een studie van o.a. VITO, waarin berekend wordt wat de waarde is van de luchtzuiverende werking, de klimaatimpact en de recreatieve waarde van een bos. Op basis hiervan schatten we de maatschappelijke waarde van het behoud van het Sint-Annabos voorzichtig in op 166,8 miljoen euro.
Het Sint-Annabos op de Antwerpse Linkeroever is een door vele Antwerpenaars druk gebruikte groene long. Het dreigt echter gekapt te worden om plaats te maken voor een sliboplsagplaats. Hier moet het slib opgeslagen worden dat vrijkomt bij het aanleggen van de Oosterweelverbinding.
Nochtans kunnen Vlaanderen en Antwerpen geen bossen missen. Vlaanderen behoort vandaag al tot de bosarmste regio’s van Europa. Uit de bosbarometer van de Vereniging voor Bos in Vlaanderen blijkt bovendien dat we er nog steeds op achteruit gaan. Netto verdween in 2010 bijna 90 ha bos, dat is 1,5 voetbalveld per dag. Nochtans werd in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen afgesproken dat er in Vlaanderen 10.000 ha bos extra moet komen. Daarbij focust de overheid in de eerste plaats op de nood aan stadsbossen, om zo de leefbaarheid van steden te vergroten. We hebben dus meer bossen nodig in plaats van minder, zeker nabij onze steden. Het is dan ook onbegrijpelijk dat een waardevol bos zoals het Sint-Annabos zou moeten verdwijnen.
Bovendien bestaan er alternatieven om slib te verwerken. In plaats van slib te laguneren – waarbij het slib over een grote oppervlakte uitgesmeerd wordt om het te laten uitdrogen – kan slib ook mechanisch ontwaterd worden. Dat gebeurt al in diverse havens, onder meer met het AMORAS project in de haven van Antwerpen.
Maatschappelijke baten van natuur en bos komen niet in beeld
Bossen hebben tal van maatschappelijke baten, zoals hun luchtzuiverende werking, hun milderende impact op klimaatverandering, de rust en ontspanning die ze bieden, de zachte recreatiemogelijkheden, hun groot belang voor biodiversiteit,… In maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA’s) - waarbij kosten en baten van een infrastructuurproject worden vergeleken - komen deze maatschappelijke meerwaarden van bossen nooit aan bod.
Ook in de MKBA voor het Masterplan Antwerpen komen deze maatschappelijke waarden van het Sint-Annabos niet aan bod. Er wordt enkel rekening gehouden met de directe waarde van de grond, die uiteraard veel lager ligt dan de echte maatschappelijke waarde. Nochtans bestaan er economische berekeningsmethodes om deze maatschappelijke waarde in beeld te brengen. In Nederland bv. wordt al jaren gewerkt met kengetallen voor de maatschappelijke waarde van natuur en bos, waarbij ook rekening wordt gehouden met luchtkwaliteit, klimaat en recreatie. Recent werd door o.a. VITO ook in Vlaanderen een gelijkaardige studie uitgevoerd. Op basis hiervan hebben we zelf berekend hoeveel het Sint-Annabos waard is. Op basis van dit onderzoek schatten we de maatschappelijke waarde van het behoud van het Sint-Annabos op 166,8 miljoen euro. Dit is een zeer voorzichtige schatting, waarbij de meerwaarde voor ontspanning aan de lage kant ligt. Deze waarde is in de VITO-studie gebaseerd op een doorsnee bos in Vlaanderen, terwijl het Sint-Annabos in een dichtbebouwde omgeving ligt, op 2 kilometer van de grootste stad van Vlaanderen. De behoefte aan rust en ontspanning ligt hier veel hoger dan in andere regio’s. Daarnaast konden we ook geen rekening houden met de waarde van geluidsbuffering van het Sint-Annabos, omdat we geen basisgegevens hebben over de aanwezige geluidshinder. De werkelijke maatschappelijke waarde van het Sint-Annabos zal dus nog een pak hoger liggen.
Met deze berekening willen we de discussie op gang brengen over de maatschappelijke meerwaarden van natuur en bos. We vragen dan ook dat de maatschappelijke waarde van het Sint-Annabos meegenomen wordt in de verdere besluitvorming voor infrastructuurwerken rond Antwerpen en dat ook bij andere infrastructuurwerken in Vlaanderen rekening wordt gehouden met de maatschappelijke meerwaarde van bos en natuur.