Vorig weekend lanceerde minister voor Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) haar voorstellen voor het nieuwe Beleidsplan Ruimte Vlaanderen. De minister wil dat we minder open ruimte verkavelen, dichter bij mekaar bouwen en sterker inzetten op wonen in de stads- en dorpskernen, nabij het openbaar vervoer. Doel: tegen 2050 een betonstop realiseren. Puik plan, alleen is de timing niet je dat. Wij ontwikkelden 30 concrete recepten waarmee steden en gemeenten nu meteen al aan de slag kunnen.
Ontdek de recepten
Als milieubeweging staan we volledig achter de voorstellen van minister Schauvliege, maar 2050 is veel te ver weg. Dat kan (en moet) veel sneller. De grote bevolkingsgroei komt er de volgende vijftien tot twintig jaar aan. Tegen 2030 zijn er 330.000 extra woongelegenheden nodig. Als we nu dezelfde fouten maken als in het verleden, wordt het probleem alleen maar groter. Ook om de klimaatdoelstellingen te halen, moeten we vandaag al beginnen met anders te bouwen en te wonen. En dat kan ook. Vandaag lanceert Bond Beter Leefmilieu een receptenboek met dertig concrete voorstellen voor gemeenten, om werk te maken van klimaatvriendelijke kernversterking.
Van droom naar daad
Hoe ziet jouw gemeente eruit in 2040? Stel je dit even voor: een bruisend centrum waar iedereen te voet of met de fiets van zijn woning naar werk, winkels of school kan. Waar buren de auto’s die ze af en toe nog nodig hebben, onder elkaar delen. Waar kinderen op straat spelen. Waar we minder energie verspillen en duurzame stroom en verwarming voor iedereen mogelijk is. Waar er voldoende ruimte is voor natuur, bossen en landbouw. Kortom, een gemeente waar we de klimaatverandering lokaal tackelen. En waar het fijn wonen is voor jong en oud. Een gemeente die klaar is voor de toekomst.
Om die droom waar te maken, moeten we anders bouwen en wonen. Wonen in het stads- of dorpscentrum staat daarbij centraal: zo worden we minder afhankelijk van de auto. Door woningen en werkplaatsen te voorzien nabij knooppunten van openbaar vervoer, maken we dit tot een volwaardig alternatief voor de (bedrijfs)wagen. Door dichter bij elkaar te bouwen, gaat er minder energie verloren dan bij vrijstaande woningen. In compacte woonwijken zijn collectieve energienetten op basis van geothermie of zonne-energie haalbaar en betaalbaar. Een kernversterkende ruimtelijke ordening vormt zo de basis voor een klimaatneutrale gemeente.
30 recepten
Maar hoe begin je daar als gemeente aan, in het verkavelde en lintbebouwde Vlaanderen? Om gemeentebesturen een concrete leidraad te bieden, publiceert BBL een receptenboek: dertig concreet toepasbare instrumenten voor klimaatvriendelijke stads- en dorpskernen.
Een basisprobleem voor ruimtelijke ordening in Vlaanderen is dat er in de jaren 70 veel te veel bouwzones op de gewestplannen werden ingekleurd. Om de bevolkingsgroei op te vangen, hebben we daarvan maar een derde nodig. Het komt er dan ook op aan alleen die gronden te gebruiken die goed gelegen zijn: nabij openbaar vervoer, winkels, scholen en ander voorzieningen. Daarom geven we concrete instrumenten over hoe je als gemeente overbodige bouwzones kan omvormen tot een park of hoe je slecht gelegen bouwgronden kan verplaatsen naar het centrum.
Vijf sporen
De klimaatneutrale gemeente van de toekomst bereik je via vijf sporen: gebruik de leegstand in de stads- en dorpscentra, vul oude verkavelingen op, denk out of the box over eigendom, zorg er op een slimme manier voor dat het autoverkeer beperkt wordt en zet in op lokaal verankerde hernieuwbare energie. De concrete instrumenten en stappen om dit waar te maken, vind je hier.
Klimaatneutraal Vlaams-Brabant
Dit BBL-receptenboek kwam er dankzij de financiële steun van de provincie Vlaams-Brabant. Het project kadert in de ambitie van Vlaams-Brabant om tegen 2040 klimaatneutraal te worden.