Voorbije dinsdag stelde Mark Rutte het Nederlands regeerakkoord voor van de nieuwe centrumrechtse regering met coalitiepartners VVD, CDA, D66 en Christenunie. Het akkoord kiest voor een fossielvrije toekomst en de uitbouw van de hernieuwbare economie. Maar de nieuwe regering schuift een aantal cruciale beslissingen voor zich uit.
Steile ambities
Na maandenlang onderhandelen landde de formatie op een regeerakkoord dat op klimaatvlak de goede richting kiest. De nieuwe Nederlandse regering wil de klimaatambities van Europa in lijn brengen met het akkoord van Parijs, en dat betekent: minstens -55% broeikasgassen tegen 2030 in plaats van de voorziene -40%. Het streeft tegen dat jaar zelf ook reducties na van -49%. Ondermeer door er voor te zorgen dat er tegen dan geen wagens of woningen meer bijkomen die fossiele brandstoffen verbranden. Op die twee punten is het akkoord ambitieuzer dan de klimaatresolutie van het Vlaams Parlement: Vlaanderen wil pas in 2035 verbrandingsmotoren uitfaseren en spreekt nog niet over het einde van aardgas. De nieuwe Nederlandse regering wil één kolencentrale sluiten in de komende jaren en de resterende 6 voor 2030. Samen staan die centrales in voor ongeveer 10% van de Nederlandse CO2-uitstoot.
Matige maatregelen
Nederland versterkt ook onmiddellijk het klimaat- en energiebeleid. Er komt een klimaatwet en emissiereductiepaden voor iedere sector, een CO2-taks voor elektriciteitsproductie, een verschuiving van de heffingen van elektriciteit naar gas, een kilometerheffing voor vrachtwagens, nieuwe kavels voor wind op zee, een programmatorische aanpak voor groene warmte en 100 miljoen extra voor fietsinfrastructuur.
Ondanks die versterking, gaat het regeerakkoord op andere punten zwaar onder de lat door. Zo zullen de meeste steenkoolcentrales nog jarenlang openblijven. Nederland wil maar liefst 32% van de emissiereducties bereiken door afvang van CO2 bij de industrie en berging onder de grond. Die techniek van CCS blijft vooralsnog duur en raakt niet door de proefprojecten heen, zoals dit recent onderzoek treffend illustreert. CCS is een end-of-pipe oplossing: ze mijdt systeeminnovatie in de industrie. Dezelfde dubbelzinnigheid rond het landbouwbeleid. De nieuwe regering opteert voor een warme sanering bij de varkenshouderij ‘in belaste gebieden’. Maar verder verkiest ze ‘technische maatregelen voor emissiereductie boven volume beperkende maatregelen’.
Geld voor beton, nauwelijks aandacht voor circulair
Er wordt dan wel gekozen voor een kilometerheffing voor vrachtwagens, voor personenverkeer wordt die expliciet uitgesloten. De regering wil verder 2 miljard investeren in de uitbreiding van autowegen, wat meer verkeer en uitlaatgassen in de hand zal werken. En ze opteert voor een uitbreiding van de Nederlandse luchthavens, wat voor het klimaat geen goede zaak is. Rond de uitbouw van de circulaire economie gaat de nieuwe Nederlandse formatie helemaal de mist in. Meer dan aan enkele zinnetjes over de toepassing van reeds eerder beslist beleid komen de coalitiepartners niet. Voor een land dat de ambitie heeft om volledig circulair te zijn in 2050, is dat moeilijk te vatten.
Reacties uit de Nederlandse milieubeweging
Stichting Natuur & Milieu geeft het regeerakkoord een 5 op 10. Greenpeace ziet een paar goede plannen, maar zegt dat Rutte III tekortschiet voor het klimaat. Milieudefensie vindt tenslotte dat het kabinet zich met een groen gezicht presenteert, maar niet voor een trendbreuk zorgt.
