Over statiegeld en circulatieplannen: een greep uit de gemeentemonitor

Deze week werd de gemeente- en stadsmonitor voorgesteld, een schat aan data en statistieken voor Vlaamse steden en gemeenten. Uit de cijfers voor de 13 centrumsteden blijkt dat 8 op de 10 Vlamingen tevreden is over zijn of haar buurt. Het grootste knelpunt is verkeersoverlast: onaangepaste snelheid, sluipverkeer, gebrekkige fiets- en voetpaden. Zwerfvuil staat op nummer twee. Een circulatieplan om het verkeer te beheersen en statiegeld om zwerfvuil te voorkomen, zijn dus een goed idee.

Fietsen wint aan belang, veiligheid moet beter

De auto blijft het belangrijkste vervoersmiddel voor Vlamingen. In een doorsnee gemeente bezit 9 op de 10 gezinnen een wagen. In de steden ligt dat met 8 op 10 iets lager. Het bezit en gebruik van de fiets neemt wel toe: eveneens 9 op 10 heeft een fiets. Ook de elektrische fiets wordt populair: zo bezit vandaag al 1 op de 5 Vlamingen een elektrische fiets.

We gebruiken de fiets vooral voor verplaatsingen in onze vrije tijd. Voor woon-werkverkeer blijft de auto heer en meester, met twee derde van de verplaatsingen. Het systeem van bedrijfswagens heeft daar uiteraard veel mee te maken. Om de Vlaming meer de op de fiets te krijgen, moet geïnvesteerd worden in verkeersveiligheid. Vier op de tien Vlamingen vinden het verkeer in de gemeente niet veilig genoeg om kinderen alleen te laten fietsen. Eén op drie vindt dat er te weinig fietspaden zijn in de gemeente en dat de fietspaden niet in goede staat zijn. In Gent wierp het circulatieplan al zijn vruchten af. Ook in andere steden kan zo’n plan op langere termijn een oplossing bieden voor de verkeersveiligheid en leefbaarheid in de stadskern.

Groen in de buurt

Op vlak van woonaanbod zijn er grote verschillen tussen de 13 centrumsteden en het gehele Vlaamse Gewest. In de centrumsteden zijn 40% van de woningen appartementen. Over gans Vlaanderen is de open bebouwing met 28% de belangrijkste woonvorm. De Vlaming is best tevreden over zijn woning en vooral over zijn tuin. Zicht op groen wordt als een belangrijke kwaliteit naar voor geschoven, zowel in de stad als op het platteland. Dat wijst nogmaals op het belang van rijwoningen met een tuin, ook in de stad. Meer groen is vooral op wijkniveau welkom, zeker in de grotere steden.

Als er één ding dat groene plaatje verstoort, dan is het wel zwerfvuil. Bermen, stoepen en velden liggen soms vol achtergelaten flesjes, blikjes en plastic. Het is na de verkeersoverlast de grootste ergernis bij de Vlaming. Statiegeld is een dankbare oplossing om al dat zwerfvuil tegen te gaan.

Delen is het nieuwe hebben

Delen zit in de lift. Het delen van kleine spullen kan één Vlaming op drie bekoren. Het delen van een woning is voor 5% van de stadsbewoners een optie, het delen van een tuin is iets populairder.

In de 13 centrumsteden is 10% van de inwoners bereid om een auto te delen. De Stadsmonitor bevat cijfers van het aantal gebruikers van Cambio en Cozycar, twee autodeelsystemen. Gent staat duidelijk op kop, met 162 leden per 10.000 inwoners, gevolgd door Leuven, Mechelen en Antwerpen. Met 14 gebruikers per 10.000 inwoners hebben Genk en Aalst ruimte voor een flinke inhaalbeweging.

Tussen 2015 en 2017 groeide het aantal autodelers met ruim 40%. Bovendien zijn de cijfers onvolledig. Peer-to-peer initiatieven zoals Drivy, Tapazz en Caramigo zijn niet opgenomen. Hetzelfde geldt voor platformen die enkel in Gent en Antwerpen opereren, zoals Partago, Bolides, Stapinn, Dégage en ecomobiliteit Gent.

Renovaties voor sociaal zwakkeren prioriteit nr. 1

Van 2008 tot 2014 daalde het gemiddelde energieverbruik voor verwarming per inwoner met 21%. Opvallend is dat het gemiddelde verbruik in die steden toch nog 10% hoger ligt dan het gemiddelde in Vlaanderen. Steden moeten dus een extra tandje bijsteken om hun woningen te renoveren, zeker voor de sociale doelgroepen. Want energiearmoede blijft een torenhoog probleem: 9% van de inwoners geeft aan zijn of haar water- en energiefactuur niet te kunnen betalen. Een aandeel dat nauwelijks gezakt is in de voorbije 6 jaar.

Maak werk van een lokaal voedingsbeleid

Aan het verduurzamen van het eetpatroon is bij de Vlaming nog wat werk. Positief is de hoge mate waarin voedselverspilling tegengegaan wordt. 65% van de inwoners geeft aan wekelijks bewust voedselverspilling te reduceren.

Vegetarisch eten en lokaal gekweekte groenten en fruit kopen, doen Vlamingen nog weinig. Slechts 2 op de 10 geeft aan dit frequent te doen, en meer dan 50% geeft aan nooit vegetarisch te eten. Een sterkere sensibilisering op vlak van plantaardige- en lokale voeding blijft een essentiële uitdaging voor lokale besturen om het eetpatroon van hun inwoners te verduurzamen. Dit kan door zelf het goede voorbeeld te geven en campagnes op te zetten die hierop inspelen.

Opvallend is dat zowel Gent, Brugge als Leuven bovengemiddeld hoger scoren op vlak van duurzame voedingsgewoonten. Het zijn net deze steden die het voortouw namen in het uitbouwen van een voedingsbeleid. Een goed onderbouwd voedingsbeleid werpt dus zijn seizoensvruchten af.

> Ontdek alle details uit de stads- en gemeentemonitor