Fost Plus belooft miljoenen te investeren in educatie, handhaving en extra vuilnisbakken om zwerfvuil tegen te gaan. Wat het bedrijf achter de blauwe zak zo in de eerste plaats wil bereiken, is dat er géén statiegeldsysteem voor plastic flessen en blikjes komt. Ondanks de beloofde miljoenen kiest minister Schauvliege (CD&V) er toch voor om een nieuw onderzoek te laten uitvoeren naar de concrete implementatie van statiegeld voor flesjes en blikjes. Bond Beter Leefmilieu is tevreden. “Minister Schauvliege laat zien de zwerfvuilproblematiek serieus te willen aanpakken. Statiegeld is een cruciale stap om het zwerfvuil met minstens 40% te doen afnemen. Educatie en handhaving, zoals Fost Plus voorstelt, helpen niet voldoende” stelt Rob Buurman van BBL.
De intenties van Fost Plus - bekend van de blauwe zak en in deze kwestie ook de stem van de supermarkten en de drankensector - blijken uit een niet openbaar plan dat het bedrijf heeft voorgelegd aan de verantwoordelijke ministers van de drie regio’s. In het plan stelt Fost Plus een eigen alternatief voor om zwerfvuil te bestrijden. Het bedrijf wil inzetten op gedragsverandering bij de consument. Dat willen ze onder meer bereiken via sensibilisering, “om burgers te overtuigen dat afval achterlaten onaanvaardbaar sociaal gedrag is”. Daarbij moet er volgens Fost Plus strenger opgetreden worden tegen vervuilers, meer repressie dus. Voor dit plan wil het bedrijf € 6,4 miljoen per jaar op tafel leggen in Vlaanderen over een periode van drie jaar. Voor het hele land komen de investeringen neer op € 11,2 miljoen. Op dit moment bedragen de kosten voor het opruimen van enkel het Vlaamse zwerfvuil al meer dan € 60 miljoen per jaar.
Educatie en repressie volstaan niet
Volgens Bond Beter Leefmilieu houdt het voorstel geen steek. Beleidsmedewerker Rob Buurman: “Het plan van Fost Plus is geen alternatief voor statiegeld. Verdere voorlichting en repressie volstaan niet. Degenen die bewust vervuilen, doen dat toch achter de rug van de agent - zij zullen heus niet luisteren naar een nieuwe informatiecampagne. Statiegeld op flessen en blikjes is dé oplossing. Wanneer een fles geld waard is, wordt die zeker ingeleverd.”
In 2002 heeft de Nederlandse overheid met de drankensector afgesproken dat ze het aantal blikjes en plastic flesjes in het zwerfvuil tegen 2005 met 80% zouden verminderen ten opzichte van 2001. Zo niet, dan zou statiegeld voor deze stromen worden ingevoerd. Ook hier bestond het plan uit educatie, handhaving en meer vuilnisbakken. Onderzoekers van de Universiteit Leiden concludeerden echter dat “er in 2005 meer zwerfafval is achtergelaten door gebruikers van blikjes en flesjes dan in 2001, in plaats van substantieel minder. “Dit bewijst dat sensibilisering geen alternatief is voor statiegeld,” stelt Rob Buurman van BBL.
Rob Buurman: “Statiegeld werkt écht. Voert Vlaanderen statiegeld in, dan neemt het zwerfvuil met zeker 40% af, want dat is het aandeel van de flesjes en blikjes. In realiteit zal het zwerfvuil nog sterker afnemen want schonere straten trekken minder vuil aan. En juist door de flessen in te leveren ontstaat er een mentaliteitswijziging.”