Goed nieuws komt vaak onverwachts. Zo ook afgelopen week in het Vlaams Parlement toen minister Joke Schauvliege (CD&V) liet weten te streven naar een verbod op plastic zakjes. Terloops maakte ze ook bekend dat ze werk maakt van een wettelijk kader voor statiegeld op flessen en blikjes. We maken de balans op van deze twee belangrijke uitspraken.
Na woorden, ook daden?
Volgens een Europese richtlijn moet België plastic zakjes van 15 tot 50 micron dik verbieden dan wel betalend maken. Dat is het type zakjes dat vooral gebruikt wordt in handelszaken zoals slagerijen, frietkoten, apotheken en marktkramen. De dikkere plastic draagzakken die modewinkels verstrekken of de dunne plastic zakjes bij de groenteafdeling van de supermarkt vallen niet onder deze richtlijn.
Afgelopen week vroegen parlementariërs Bart Nevens (N-VA) en Gwenny De Vroe (Open VLD) wat minister Schauvliege nu precies van plan is, ook omdat Wallonië al te kennen gegeven heeft de plastic zakjes - inclusief de flinterdunne ‘groentezakjes’ te willen verbieden. Nevens, voorstander van een verbod, vroeg ook om de mogelijkheid van biobased plastics te onderzoeken. In navolging van haar Waalse tegenhanger Di Antonio (cdH) wil minister Schauvliege dus ook een verbod, bij voorkeur op Belgisch niveau, al is niet duidelijk of dat dan ook betrekking zal hebben op de zeer dunne plastic zakjes.
Weg met plastic én papieren zakken
Minister Di Antonio liet doorschemeren dat het beter is om over te stappen op papieren zakken, maar daar zijn wij niet van overtuigd. Ze breken dan wel sneller af in het milieu en zijn beter te recycleren, maar zijn ook een stuk zwaarder. Dat maakt ze per saldo helemaal niet milieuvriendelijker. Een versterkte aanpak van plastic zakken is wel sowieso gerechtvaardigd: denk aan de plastic soep die ronddrijft in onze oceanen.
Wij staan achter een verbod op plastic zakjes onder de 50 micron, dus inclusief de zeer dunne zakjes die al te vaak in het zwerfvuil terechtkomen. Dikkere plastic zakken dienen in alle situaties verplicht betalend te worden: niet enkel bij de supermarkt, maar ook bij modewinkels. Omdat de milieu-impact van papieren zakken navenant is, horen deze zakken eveneens betalend te worden. Bedoeling: een verschuiving richting herbruikbare zakken, niet van een soort wegwerp naar een andere soort wegwerp.
Statiegeldwetgeving
In het Vlaams Parlement vertelde minister Schauvliege ook nog dat ze werken om statiegeld op flessen en blikjes “in voege te laten treden” in januari 2018. Maar we weten dat de minister ook een akkoord heeft gesloten om de industrie tot 2018 de kans te geven om het zwerfvuil terug te dringen. Slaagt de industrie daarin, dan zouden ze statiegeld weten te vermijden.
Wij hebben eerder al aangedrongen per direct te starten met het uitwerken van de regelgeving rond statiegeld, zodat het systeem effectief ook kan worden ingevoerd in 2018. We zijn dan ook tevreden dat de minister in het Parlement zei dat die werkzaamheden zijn gestart in samenwerking met de andere gewesten. Tegelijkertijd zien wij ook een conflict tussen de woorden van de minister en de afspraken die ze maakte met de industrie: als de evaluatie er pas komt in 2018, zal statiegeld op plastic flessen en blikjes ten vroegste gelden in 2019. We hopen dat de minister, die gekend voorstander is van statiegeld, dan ook doortastend handelt in dit dossier.