Afgelopen week publiceerde Fost Plus het jaarverslag van 2015 met de nieuwste recyclagecijfers van consumentenverpakkingen. Ook dit keer liggen de cijfers zeer hoog: het gemiddelde recyclagepercentage zou 86,3 procent zijn. Een mooi cijfer, maar erg geloofwaardig is het niet. Bovendien scoort Fost Plus ruim onvoldoende op het vlak van plastics: het leeuwendeel daarvan verdwijnt rechtstreeks in de verbrandingsoven. Tijd dat deze organisatie nu eens echt gaat verbeteren. Wij helpen alvast een handje.
Wat schort er aan de cijfers?
Fost Plus staat in voor de promotie, coördinatie en financiering van de selectieve inzameling, sortering en recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval in België. Het is de organisatie achter de blauwe PMD-zak. Fost Plus brengt geregeld verslag uit over hoe goed we al dan niet recycleren.
Wie kijkt naar de tabel met de nieuwste recyclagecijfers, ziet al snel getallen van boven de 100%. Zo wordt er van glas maar liefst 111,8% gerecycleerd. Hoe kan dat? Eenvoudig: niet. Je kunt niet meer recycleren dan wat je op de markt brengt. Bovendien jaagt dit getal ook nog eens het totale recyclagecijfer valselijk de hoogte in: glas maakt namelijk ruim de helft uit van het totale gewicht aan verpakkingen, en alles wordt berekend op basis van tonnages.
Waarom worden de recyclagecijfers in de rapportages van Fost Plus stelselmatig overschat? Deze factoren noemden we al in een eerdere cijferstudie:
- Ongeveer 5-10% van de drankverpakkingen in het afval zijn door consumenten aangekocht in het buitenland en zijn niet afkomstig van leden van Fost Plus;
- Zo’n 8% van de verpakkingen op de Belgische markt komen van fabrikanten die niet zijn aangemeld bij Fost Plus. Dit zijn de zogenaamde freeriders. Deze verpakkingen worden ingezameld via de blauwe zak en opgeteld bij de recyclagecijfers;
- De berekeningen gaan ervan uit dat alles wat wordt uitgesorteerd en naar de verwerker wordt gestuurd, ook effectief wordt gerecycleerd. Voor PET leidt dit tot een overschatting van circa 6%;
- Aluminium en blik afkomstig van verbrandingsovens worden opgeteld bij de recyclagecijfers van verpakkingen, ongeacht of de metalen van verpakkingen afkomstig zijn.
Een hoop redenen die de indruk geven dat we veel meer recycleren dan we in werkelijkheid doen, dus. En zelfs op deze manier ligt het recyclagecijfer voor plastic verpakkingen in 2015 nog altijd maar op 38,4%, terwijl het vijf jaar eerder (in 2010) ook al op 37,5% stond. In dit tempo moeten we op het jaar 2358 wachten voordat daadwerkelijk alle plastic verpakkingen worden gerecycleerd.
Fost Plus moet veranderen
De huidige manier waarop producten worden verpakt en ingezameld is niet duurzaam en niet toekomstbestendig. Het wordt tijd dat de betrokken sectoren meer verantwoordelijkheid op zich nemen. Daarom moet er een nieuwe overeenkomst worden gesloten met Fost Plus. Dat kan al worden ingeschreven in het nieuwe afvalplan waar de Vlaamse regering nu aan werkt. We zien graag dat er werk wordt gemaakt van de volgende aandachtspunten:
- Zorg voor een betrouwbare rapportering en openheid ten aanzien van de cijfers. Kunstmatig hoge recyclagecijfers door rare berekeningen moeten niet kunnen;
- Breid de raad van bestuur van Fost Plus uit met waarnemers van betrokken partijen, waaronder VVSG, FEBEM en Bond Beter Leefmilieu;
- Via de bijdragen aan Fost Plus de kosten dekken van de niet-selectieve inzameling en verwerking (waaronder ook het zwerfvuil). Dat is eerlijk (vervuiler betaalt) en het biedt een sterke stimulans om de selectieve inzameling te verbeteren;
- Stimuleer duurzamere verpakkingen zoals herbruikbare verpakkingen en verpakkingen met gerecycleerde materialen. Dat kan door de bijdragen voor milieuvervuilende verpakkingen sterk te verhogen, maar ook door minimale voorwaarden voor nieuwe verpakkingen te stellen;
- Stel recyclagedoelstellingen in van 80% voor plastic verpakkingen, en voor plastic drankverpakkingen van 95%;
- Tel metalen uit verbrandingsovens niet langer op bij de recyclagecijfers van metalen verpakkingen. Om hoge recyclagecijfers voor metalen verpakkingen te realiseren, zal Fost Plus versterkt moeten inzetten op de selectieve inzameling hiervan.