Private ontwikkelaars kunnen een bondgenoot worden voor het lokaal klimaatbeleid - © Bernard Hermant

Stedenbouwkundige last als lust voor het leefmilieu

Private ontwikkelaars kunnen een bondgenoot worden voor het lokaal klimaatbeleid - © Bernard Hermant

Gemeenten leveren aan de lopende band vergunningen af voor nieuwe bouwprojecten, groot en klein. Tegelijk willen die gemeentebesturen extra maatregelen doorvoeren voor het klimaat. Het ene kan een oplossing zijn voor het andere. Door een stedenbouwkundige last op te leggen bij de aflevering van een vergunning, kan je als gemeente gratis extra investeringen losweken in hernieuwbare energie, extra groen, wateropvang of voor fietsers of deelwagens. In de nieuwe publicatie van BBL en VRP ‘Klimaat en private projectontwikkeling, een leidraad voor vergunningverleners’ vinden lokale besturen terug hoe ze daaraan kunnen beginnen.

Stedenbouwkundige lasten bestaan al lang, maar worden nog vrij weinig toegepast. Dat is spijtig, want dit instrument biedt veel mogelijkheden om bouwheren mee te laten werken aan de realisatie van lokale klimaatdoelstellingen. Als overheid vraag je zo een maatschappelijke return in ruil voor de winst die gemaakt wordt met een bouwproject. De gemeente vraagt als het ware een ‘prijs’ voor het krijgen van een vergunning. Daarbij wijzigt de aanvraag op zich niet, maar wordt die wel aangevuld. Een stedenbouwkundige last kan zowel in de vorm van een geldbedrag als in de vorm van een fysieke investering. De tweede optie biedt de meeste mogelijkheden voor het klimaatbeleid.

 

Zo krijg je maatschappelijke return in ruil voor de winst die gemaakt wordt met een bouwproject.

Private ontwikkelaar bondgenoot voor het lokaal klimaatbeleid

Een voorbeeld: als overheid kan je een stedenbouwkundige last opleggen om een projectontwikkelaar gratis een stukje grond te laten afstaan voor een wandel- en fietsdoorsteek. Of door een groenvoorziening aan te leggen in de vorm van een groendak of een wadi, om zo regenwater langer vast te houden. Een derde voorbeeld: via een stedenbouwkundige last voor nutsvoorzieningen kan de gemeente de ontwikkelaar vragen een warmtenet aan te leggen. Het resultaat is lokale en concrete klimaatadaptatie, die de buurt ook fris en leefbaar maakt. Dat is uiteindelijk in het voordeel van gemeente én bouwheer.

Tekenen én rekenen

Een stedenbouwkundige last moet uiteraard een haalbare kaart zijn voor de betrokken projectontwikkelaar. Te verregaande investeringen opleggen kan een project onrendabel maken, waardoor het niet meer uitgevoerd raakt. Door te weinig investeringen te vragen, mis je dan weer kansen voor het klimaatbeleid. Daarom is het van belang dat je als gemeente niet enkel naar de bouwtekeningen kijkt, maar ook naar de financiële rekeningen. Dat vraagt extra werk, maar het loont absoluut om als gemeente de kosten en winsten van bouwprojecten in kaart te brengen, om zo te kunnen bepalen welke extra klimaatinvesteringen gevraagd kunnen worden.

Klimaat en private ontwikkeling