Batibouw is de jaarlijkse hoogmis voor elke Vlaming met een baksteen in de maag. Uit nieuwe cijfers van de Administratie Ruimte Vlaanderen blijkt echter dat het aantal verkavelingen stilletjes aan afneemt. Bovendien wordt er meer gerenoveerd dan nieuw gebouwd. Dat is goed nieuws voor de meest versnipperde en verkavelde regio van Europa. Al moeten we nog geen victorie kraaien. In 2014 werd er nog steeds 4,5 ha per dag ingepalmd door nieuwe bebouwing. Dat is minder dan de 6 hectare per dag van weleer, maar het blijven nog steeds negen voetbalvelden aan open ruimte die elke dag volgebouwd worden.
De residentiële voetafdruk
De verkavelingswoede in Vlaanderen lijkt stilaan weg te ebben. In 2014 werden 1.855 verkavelingsvergunningen uitgereikt. Dat is nog steeds te veel, maar het is wel de eerste keer dat we onder de 2.000 duiken. In de jaren zeventig werden jaarlijks rond de 4.000 verkavelingen goedgekeurd, in de jaren tachtig ongeveer 3.000 per jaar, sinds de jaren negentig is dat gedaald naar 2.000 per jaar.
Het gaat dus de goede kant op, al blijven 1.800 verkavelingen per jaar nog steeds heel veel. Bovendien zijn er nog altijd veel onbebouwde woonzones op de gewestplannen ingekleurd. Het gaat om meer dan 40.000 ha. Het beleid zal dus nog een tand moeten bijsteken om te voorkomen dat Vlaanderen volledig volgebouwd geraakt. Voor het aankomende Beleidsplan Ruimte Vlaanderen vragen Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt alvast dat de ruimte-inname tegen 2020 halveert, naar maximum 3 ha/dag, om dan op langere termijn naar nul te gaan. Dat kan door in te breiden in de bebouwde kom of door onderbenutte woningen intensiever te gebruiken. Door de vergrijzing en de kleiner wordende gezinnen, zal er bovendien minder nood zijn aan vrijstaande woningen in verkaveling. De vraag naar appartementen en compactere bouwvormen zal toenemen. Daar moet het beleid volop op inspelen.
Meer renovaties, opdelen van woningen in de lift
Uit de cijfers van Ruimte Vlaanderen blijkt verder dat het belang van renovatie toeneemt. In de jaren ‘70 lagen er voor iedere renovatie vier nieuwbouwdossiers voor. Die trend is duidelijk gekeerd. Sinds 2008 worden er meer vergunningen voor verbouwingen afgeleverd dan voor nieuwbouw.
Tot slot blijkt uit nieuwe cijfers ook dat er de afgelopen jaren steeds meer vergunningen worden afgeleverd om het aantal wooneenheden in één gebouw te wijzigen. Dat wijst op een toenemende vraag naar woonconcepten zoals kangoeroewonen en cohousing. Het blijft met 70 dossiers per jaar wel nog een voorzichtige trend, maar het is toch al een pak meer dan de gemiddeld vijf dossiers per jaar in het begin van de jaren 2000.
In het renoveren en opdelen van verouderde en te grote woningen ligt nog een gigantisch potentieel om nieuwe woongelegenheden te voorzien. En dat zonder nieuw te moeten bouwen. Zeker als je weet dat liefst 40% van de woningen in Vlaanderen onderbenut worden, terwijl ze een dubbel zo grote woonoppervlakte hebben dan in de ons omringende landen.
Erik Grietens