Een nieuw rapport werpt een blik op het mondiale voedselsysteem van de toekomst. De conclusie is duidelijk: we moeten naar een radicale shift in hoe we naar voedselproductie en consumptie kijken. Dat is ook nodig als we tegen 2050 alle menselijke magen op onze planeet duurzaam en gezond willen voeden.
Duidelijke richting
Het rapport werd gepresenteerd door The EAT-Lancet Commission on Healthy Diets from Sustainable Food Systems. The Lancet is een van de meest gerenommeerde wetenschappelijke tijdschriften ter wereld. Hun partner EAT verbindt wetenschappers, beleidsmakers, bedrijven en middenveldorganisaties. Samen formuleren ze een antwoord op een enorme uitdaging: hoe kunnen we de wereld blijven voeden op een gezonde en duurzame manier?
Het rapport is het eerste allesomvattende wetenschappelijke consensusdocument dat op mondiale schaal duidelijk maakt welke richting we uit moeten. Het opent met een rake vaststelling: voedselsystemen hebben het potentieel om de gezondheid van de mens en het ecosysteem te garanderen, maar ze bedreigen momenteel beide. De manier waarop we eten, is nu en in de toekomst onhoudbaar. Een shift in voedingssysteem is meer dan ooit aan de orde. Dit omvat ingrepen op alle niveaus: productie, verwerking, distributie, bereiding en consumptie van voeding.
Voeding in veiligheid
Voor het produceren van onze voeding bakenen de onderzoekers een veilige zone af. Deze grenzen zijn uitgezet door de SDG’s van de VN, het klimaatakkoord van Parijs en wetenschappelijk onderbouwde doelstellingen voor gezonde voeding. Gezondheid en duurzaamheid staan niet los van elkaar. Een duurzaamheidsmaatregel kan pas als deze ook een gezondheidswinst betekent.
Heilige vijfvuldigheid
Hoe ziet het dieet van de toekomst er dan uit? Voldoende opname van een diversiteit aan plantaardige voedingsmiddelen, lage hoeveelheden aan dierlijke producten, een shift van verzadigde naar onverzadigde vetten en lage hoeveelheden van geraffineerde granen, sterk bewerkte producten en toegevoegde suikers. Om de nodige omslag versneld en op grote schaal te maken reiken de onderzoekers vijf algemene oplossingsrichtingen aan:
- Een mondiale aanpak is nodig. Voeding is te belangrijk en te groot om links te laten liggen. Een internationale focus op het onderwerp vanuit de VN is nodig. De VN kunnen de brede bakens uitzetten van een duurzaam en gezond voedingsbeleid om het dan verder lokaal te implementeren. Het Europees, Belgisch, Vlaams en lokaal beleid kan aan deze visie afgetoetst worden.Ook het beleidsoverschrijdend werken tussen gezondheid en milieu is hierbij essentieel.
- De doelstellingen van het landbouwbeleid heroriënteren van zo veel mogelijk opbrengst per hectare naar zo hoog mogelijke productie aan gezonde voeding is nodig. Nu focussen we te veel op opbrengstmaximalisatie van een handvol gewassen die voornamelijk gebruikt worden als veevoeder.
- De productie moet duurzamer, daar is iedereen het over eens. Het huidige systeem kan beter maar is niet zaligmakend. Ook systeeminnovatie is nodig. Andere productiemodellen zoals agro-ecologie verdienen meer plaats. Hierdoor krijgen natuurlijke processen, een gezonde bodem en het ondersteunen van de biodiversiteit een centrale rol.
- Het beleid rond het gebruik van land en oceanen moet strikter en meer gecoördineerd. Ontbossen om plaats te maken voor nieuwe landbouwgrond kan niet meer. Herbebossen en biodiversiteit ondersteunen krijgen prioriteit. Visvangst kan enkel als de vispopulaties duurzaam gemonitord en beheerd worden.
- Ook het halveren van de voedselverspilling is aan de orde. Alle actoren, van producent over verwerker tot consument, hebben hierin een verantwoordelijkheid. Hier valt nog veel technologische winst te behalen.
Een gehalveerde verdubbeling
De ultieme doelstelling is om tegen 2050 globaal 50 procent minder ongezonde voedingsproducten zoals rood vlees, sterk bewerkte vleeswaren en suiker te eten. Het aandeel gezonde voedingsmiddelen zoals noten, fruit, groenten en peulvruchten moet verdubbelen. Dit gezonde en duurzame eetpatroon binnen de grenzen van onze planeet is mogelijk, en zelfs nodig, als we in 2050 met 10 miljard mensen zijn.
Bovendien voorkomen we zo mondiaal ongeveer 11 miljoen vroegtijdige overlijdens per jaar. Tegelijk transformeert ons landbouwsysteem naar een sector die broeikasgassen uit de atmosfeer opneemt in plaats van uitstoot. Biodiversiteit wordt ondersteund en niet vernietigd.
We hebben geen tijd meer te verliezen. Met de nodige omslag kunnen we vandaag al starten. Dit duidelijk kader rond onze voeding geeft een kapstok aan iedereen in de keten om de juiste beslissingen te nemen. Van de individuele consument over de verwerkende industrie tot producent.