Vorige zaterdagavond was er op Canvas een schokkende reportage te zien over de illegale export van afgedankt elektrisch en elektronisch afval (“e-afval”). Dit toxisch afval wordt voornamelijk vanuit Antwerpen verscheept naar derdewereldlanden waar het vaak door kinderen in ronduit mensonwaardige omstandigheden wordt “gerecycleerd”.
Onder “recycleren” moet je begrijpen: het primitief openbreken van kapotte apparaten en het verbranden van plastic onderdelen om zo metalen te kunnen recupereren. Hierbij komen uiterst giftige stoffen vrij, zoals dioxines en zware metalen.
Het sluitende antwoord van Vlaams minister van Leefmilieu, Hilde Crevits is dat we allen ons elektrisch en elektronisch afval moeten indienen bij het containerpark of “de winkels die aangesloten zijn bij Recupel”.
Dit is een goed idee, maar de verantwoordelijkheid voor deze ronduit onethische handel ligt niet volledig bij de burger.
Zo hebben de producenten van de elektrische en elektronische apparaten enerzijds, en de overheid anderzijds ook verantwoordelijkheden. De producenten kiezen tijdens het designen van hun apparaten bewust voor het gebruik van toxische materialen. En de overheid schiet tekort door weinig ambitieuze inzamelingdoelstellingen op te leggen en het transport van illegaal afval onvoldoende te controleren.
-
De producenten zijn verantwoordelijk voor het designen van hun “toxische” producten. Als die toxische elementen er niet zijn, moeten ze ook niet worden “verwijderd” op een wijze die speciale bescherming vereist.
-
De producenten brengen steeds meer wegwerp elektrische en elektronische goederen op de markt, of producten die na een kortstondig gebruik falen en niet meer te repareren zijn (zie eerdere BBL-blog over wegwerp-gsm's).
-
Volgens de Europese wetgeving zijn de producenten verantwoordelijk voor hun producten en de inzameling, hergebruik en recyclage ervan. De motivatie bij producenten om hoogwaardig hergebruik en recyclage van hun producten mogelijk te maken is jammer genoeg niet erg groot. De consument betaalt toch(de beruchte Recupel-bijdrage). Dit is een fundamenteel probleem dat gecreëerd werd bij de invulling van de producentenverantwoordelijkheid.
-
Als consument betaal je bij elke aankoop van een elektrisch en elektronisch product. Maart Recupel verzalmelt in België slechts 35% van het afval terug in. Hoeveel van de overige 65% van e-afval verdwijnt nu naar Afrika?
-
Naar analogie met andere afvalstromen in Vlaanderen, zou het ambitieniveau van de inzameling en recyclage van dit toxisch afval stukken hoger moeten liggen. Waarom ambiëren we – op termijn – niet een inzameldoelstelling van minstens 90%?
-
De overheid dient meer middelen te voorzien voor controles in de havens, zoals o.a. voorgesteld door Rudi Daems (Groen!), naar aanleiding van zijn uitvoerig onderzoek naar de export van dit afval vanuit Antwerpen naar Ghana.
-
De verbeterde handhaving dient dan ook opgevolgd te worden met een eenvoudige procedure om van het afval in de container af te geraken. Nu gebeurt het immers dat containers onderschept worden, maar daar de afzenders moeilijk te vinden zijn, mogen de containers toch het land verlaten. Dergelijke containers zouden de facto in Vlaanderen gerecycleerd moeten worden.
De burger dient zijn verantwoordelijkheid te nemen door e-afval selectief in te zamelen, maar de overheid kan nog zo veel meer doen.