Het donkerste moment van de nacht, zo gaat het gezegde, is net voor zonsopgang. De strijd tegen de klimaatverandering blijkt een lange winternacht te zijn. Net wanneer de zon leek door te breken met het klimaatakkoord van Parijs, laat de verkiezing van Donald Trump de wereldgemeenschap opnieuw in het duister tasten. Maar de opdracht is duidelijk: wegkijken is geen optie.
Niet hopen maar doen
Het klimaatakkoord van Parijs rust op twee pilaren. Eén, de verstandhouding tussen ontwikkelde landen zoals de VS en opkomende landen zoals China over gedeelde verantwoordelijkheden en inspanningen. Twee, de steun van 100 miljard dollar tegen 2020 aan klimaathulp voor ontwikkelingslanden die de gevolgen van de klimaatverandering ondergaan.
Trump heeft aangekondigd beide te stoppen: inspanningen en steun. Daarmee kan hij het nieuwe klimaatregime een zware slag toebrengen, al overleeft het juridisch mogelijk zijn ambtstermijn. Aangezien het klimaatakkoord van Parijs door de VS al is geratificeerd, zou het vier jaar duren voordat het land eruit kan treden. Al zou de VS ook in één jaar de nog meer ingrijpende stap kunnen zetten om de klimaatconventie UNFCCC te verlaten, die van 1992 dateert.
Klimaatontkenners regeren
Trump zou de klimaatontkenner Myron Ebbel het Amerikaanse milieuagentschap laten ontmantelen. Mike McKenna, een lobbyist voor onder meer de oliebaronnen Koch en Dow Chemical, zou het energiedepartement onder handen nemen. Beide namen laten niet de minste twijfel over de plannen voor de komende jaren: opnieuw volop inzetten op fossiele brandstoffen en waar mogelijk de klimaatregulering van president Obama terugschroeven.
Nu de Senaat en het Huis van Afgevaardigden ook de Republikeinse meerderheid behouden, zal wat rest van klimaatbeleid in de VS afhangen van vooruitstrevende staten zoals California en Massachusetts.
Vertraging, geen ommekeer
Toch is dit slechts een terugval, die de onderliggende trend niet kan keren. De energietransitie naar meer hernieuwbare energie en minder vervuiling is wereldwijd in volle vaart. Het probleem is eerder: net als ze moet versnellen om nog een kans te maken op een veilig klimaat, riskeert ze weer wat te vertragen. Pas als burgers en staten hun langetermijnbelang helder voor ogen houden - een veilig klimaat dat de kuststeden niet doet overstromen, de landbouw niet verwoest of de levensdragende ecosystemen in stand houdt - kunnen ze een zinnig antwoord geven.
Doortastend antwoord
Niet wegkijken van Trump. Niet hopen dat het allemaal wel meevalt. Niet denken dat er nog tijd rest. President Trump is een gevaar voor de wereldgemeenschap en duurzame welvaartscreatie. Dat vergt een snel en krachtig antwoord.
Er zijn heel wat constructieve krachten te mobiliseren in en buiten de VS zoals de groeiende klimaatbeweging en de ondernemingen die de klimaatuitdaging aangaan. De banden tussen de EU, China en andere G20-landen zijn cruciaal om Trump te isoleren als hij geen klimaatinspanningen levert. De toegang tot de Europese markt kan geen automatische verworvenheid meer zijn: ze moet in evenwicht zijn met de klimaatinspanningen van andere geïndustrialiseerde en opkomende landen. Bovenal zullen we in Europa een doortastend klimaatbeleid moeten voeren en er succes mee boeken. Een aanstekelijk voorbeeld werkt het best.
