Trump zal TTIP begraven, maar geen beter handelsbeleid brengen

Onlangs ondertekende de EU het handelsverdrag CETA met Canada. Tegelijk lopen er nog onderhandelingen met de VS over dat andere handelsverdrag: TTIP. Deze handelsverdragen zijn problematisch omdat ze multinationals meer macht geven om belangrijke regelgeving te ondergraven. Trump zal TTIP waarschijnlijk begraven maar dat betekent niet dat de wereld een beter handelsbeleid met bescherming van sociale en milieurechten krijgt. 

Donalds destructieve strategie

Trump zou overwegen om drie handelsverdragen waar de VS in betrokken zijn op te zeggen: NAFTA, TPP en TTIP. De aversie voor handelsverdragen heeft vermoedelijk het meeste te maken met NAFTA. Deze 22-jaar oude trade deal tussen Canada de VS en Mexico wordt door de kersverse president zwaar bekritiseerd omdat het zou hebben geleid tot een verplaatsing van jobs van de VS naar Mexico. 

Min 1.400 jobs

Hij gebruikt vaak het voorbeeld van het airconditioningbedrijf Carrier dat de activiteiten naar Mexico verplaatste en daarmee ook 1.400 jobs. Dit verklaart ook waarom het Trans-Pacifisch handelsverdrag TPP zeer impopulair is. Daarbij zijn ook landen betrokken met relatief lage lonen waaronder Peru, Vietnam en uiteraard ook Donalds favoriete zondebok: Mexico. 

Tegenover dat verlies aan jobs in de VS staat de economische vooruitgang in de opkomende landen zoals Mexico en China. Een opkomende middenklasse van honderden miljoenen mensen heeft er voordeel gehaald uit de meer vrijgemaakte handel in de voorbije decennia. 

Olifantcurve

Wat niet betekent dat er in die landen enkel winnaars zijn. De veelbesproken ‘olifantcurve’ van de econoom Milanovic vat goed de tegengestelde tendensen samen: de arbeiders- en middenklasse in de ontwikkelde landen won weinig bij het vrijhandelsbeleid, die in enkele opkomende landen juist zeer veel. Grote delen van het electoraat in de VS zetten zich dus af tegen de competitieve druk uit opkomende landen zoals Mexico en China én tegen de 1% in eigen land, die wel heeft gewonnen bij de globalisering.

Hekel 

TTIP is niet NAFTA of TPP.  Het zijn allemaal afkortingen voor handelsverdragen en vermoedelijk is dat voldoende voor ‘The Donald’ om er een hekel aan te hebben. TTIP is problematisch omdat het rampzalig is voor het klimaat en milieubescherming in het algemeen. Het geeft multinationals bijvoorbeeld meer mogelijkheden om overheden aan te klagen via een speciaal internationaal tribunaal wanneer beleid negatief uitpakt voor geanticipeerde winsten. 

Dit handelsverdrag gaat niet zozeer over handel, maar over de bescherming van de belangen van de grote ondernemingen. In Europa mogen we ons wel degelijk zorgen maken over bijvoorbeeld de verschillen tussen de regels rond chemische stoffen. Bij ons in de EU zijn 1.300 stoffen verboden, in de VS slechts 11.

Destructieve strategie

Interesseren die nadelen van TTIP Trump? Vermoedelijk niet. Hij gaat voor isolationisme en protectionisme, niet voor een betere globalisering en handelsverdragen die milieu- en sociale normen opkrikken. In die zin dient hij de Amerikaanse belangen met een andere, nog meer destructieve strategie: welvaart in eigen land creëren ten koste van andere landen, het bekende beggar-thy-neighbour-principe in de internationale economie.