De gevolgen van kilmaatverandering zijn nu al voelbaar. Dat stelt het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) in het tweede deel van het vijfde rapport over de risico’s en de gevolgen van de klimaatverandering. Het IPCC presenteerde dit rapport afgelopen maandag in Japan. Als we de broeikasgasemissies niet tijdig verminderen, kunnen de gevolgen nog deze eeuw catastrofale dimensies aannemen.
De klimaatkennis is sinds het verschijnen van het vorige, gelijkaardige rapport zeven jaar geleden, exponentieel toegenomen. Hierdoor kunnen de honderden auteurs met grotere zekerheid conclusies te trekken.
Klimaatverandering raakt iedereen
De klimaatverandering zal uiteindelijk iedere wereldburger treffen door extreem weer, voedselonzekerheid of overstromingen. De eerste slachtoffers zijn volgens het IPCC niet alleen de meest kwetsbare bevolkingsgroepen in het Zuiden, maar ook bij ons. De ecosystemen in het hoge noorden en de koraalriffen staan nu al onder druk: ze ondergaan onomkeerbare systeemveranderingen. Bij een opwarming van 3 graden of meer, kunnen de gevolgen van het instorten van ecosystemen wereldwijd voelbaar zijn - als de ijskap op Groenland smelt, stijgt de zeespiegel op termijn met 7 meter. Oogsten zullen vaker mislukken en stijgende voedselprijzen zullen honderden miljoenen mensen treffen en kunnen tot onlusten leiden. Vooral tarwe en maïs zijn gevoelig voor het veranderend klimaat. Hele streken zullen onbewoonbaar worden door de hitte en luchtvochtigheid, andere gebieden, zoals eilanden, verdwijnen onder het wassende water of verzilten.
(grafiek niet meer beschikbaar, nvdr)
Bovenstaande grafiek (links) geeft de temperatuurstijging weer bij het doortrekken van de huidige emissietrend (rode lijn) en bij een zeer sterk klimaatbeleid (blauwe lijn).
De rechter grafiek verbindt temperatuurstijging met mogelijke risico’s voor ecosystemen, extreem weer, de verdeling van de gevolgen, de globale impact en catastrofale gebeurtenissen. Zelfs al bij 1 graad extra opwarming zijn de risico’s voor kwetsbare ecosystemen groot. Dat niveau van opwarming bereiken we met de huidige emissietrends al rond 2050. Voorbij 2 graden opwarming zijn de risico’s op alle domeinen groot.
Wat betekent dit voor België
In ons land houden de grootste directe risico’s verband met het overstromingsgevaar. De zeespiegel aan de kust stijgt een centimeter per drie jaar en de stijging versnelt. Rivieren zullen het water van de hevige regenbuien niet kunnen slikken. Tegelijk wijst het IPCC op de dalende waterreserves in België.
Risico’s verkleinen
Het is nuttig om ons voor te bereiden op de klimaatverandering. Aangezien we de gevolgen niet volledig zullen kunnen opvangen, moeten we ons vooral focussen op het aanzienlijk verkleinen van de risico’s, door broeikasgasemissies voldoende te reduceren. Door de traagheid waarmee het klimaatsysteem reageert, hebben zulke reducties geen effect meer op het klimaat in de komende decennia, maar maken een essentieel verschil voor het klimaat van de tweede helft van deze eeuw en daarna. Zo zullen diverse planten- en diersoorten deze eeuw nog uitsterven als we verder broeikasgassen uitstoten op het huidige traject.
Gewenste emissiereducties
Het volgende IPCC rapport, dat over twee weken verschijnt, presenteert de nieuwste inzichten over de gewenste emissiereducties. We weten echter al uit het vorige rapport dat geïndustrialiseerde landen tegen het midden van de eeuw zo goed als geen broeikasgassen meer zullen mogen uitstoten.
Vlaanderen schittert door afwezigheid
Verscheidene wereldleiders, zoals John Kerry, reageerden op het rapport. In Vlaanderen bleef het echter opnieuw opvallend stil op het politieke front. Een tweet van mobiliteitsexpert Kris Peeters verwoordde de situatie treffend: “Met de huidige prioriteiten ziet het er naar uit dat onze kleinkinderen in een onafhankelijk stukje Noordzee zullen wonen.”