Dit maakt deel uit van het project Life4BelgianClimate, dat financiering heeft ontvangen van het LIFE Programme van de Europese Unie.
De inhoud geeft alleen de mening van de makers weer; CINEA is niet verantwoordelijk voor het gebruik van de gepubliceerde informatie.

 

auto's op ring rond Antwerpen - Berchem

(c) Vincent Vanden Bossche via Unsplash

Vlaams luchtbeleid: tijd voor een upgrade!

(c) Vincent Vanden Bossche via Unsplash

Op het bureau van minister Demir liggen dit najaar, onder andere, de volgende belangrijke beleidsdossiers: 1) Vlaanderen zal een standpunt moeten innemen over een voorstel van de Europese Commissie om de Europese luchtkwaliteitsnormen te verstrengen; 2) de Vlaamse Regering zal een herziening doorvoeren van het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030. Tweemaal een kans om ons luchtkwaliteitsbeleid serieus te upgraden!

Luchtvervuiling is het grootste milieurisico voor de gezondheid in Europa en leidt naar schatting tot ongeveer 307.000 gevallen van vroegtijdige sterfte per jaar. In ons land alleen al is luchtvervuiling verantwoordelijk voor 7.500 vroegtijdige sterftegevallen. Bovendien is luchtvervuiling, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), na roken de meest voorkomende doodsoorzaak als gevolg van niet-overdraagbare ziekten. 

Gezondheidskundige advieswaarden worden nieuwe norm

Een jaar geleden publiceerde de WHO nieuwe wereldwijde richtlijnen voor de luchtkwaliteit met aanbevelingen voor maximumconcentraties van de belangrijkste luchtvervuilende stoffen. In de aanbevelingen definieert de WHO aanzienlijk lagere maximumconcentraties voor de belangrijkste vervuilende stoffen. Voor PM2.5 (stofdeeltjes met een diameter kleiner dan 2,5 micrometer) wordt nu een jaarlijkse gemiddelde concentratie van 5 μg/m³ aanbevolen. Dat is de helft van de vorige aanbeveling van de WHO van 10 μg/m³, en vijf keer minder dan de huidige EU-norm van 25 μg/m³. Voor stikstofdioxide (NO2) wordt nu een nieuwe jaarlijkse gemiddelde concentratie van 10 μg/m³ aanbevolen, een aanzienlijke daling ten opzichte van de vorige aanbeveling van de WHO van 40 μg/m³, tevens de huidige EU-norm.

Het is hoog tijd dat het beleid de adviezen van de gezondheidsexperts volgt. De Europese Commissie zal in haar voorstel voor aanscherping van de Europese luchtkwaliteitsgrenswaarden alvast rekening houden met de nieuwe gezondheidskundige advieswaarden. Het Vlaams Gewest is het aan zichzelf verplicht om minimaal  de Europese voorstellen te steunen. Want in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 (goedgekeurd in 2019) wordt de realisatie van de gezondheidskundige advieswaarden van de WHO ook als een beleidsdoelstelling naar voren geschoven.

Tekortkomingen uit het verleden eindelijk rechtzetten

Het Vlaamse luchtbeleid kan geen mooi palmares voorleggen. Jarenlang werden de Europese grenswaarden voor fijnstof en stikstofdioxide overschreden. De plannen die de opeenvolgende ministers van leefmilieu voorlegden, waren onvoldoende. Zo werd de Vlaamse overheid - in een rechtszaak aangespannen door Greenpeace - vorig jaar veroordeeld wegens het niet respecteren van de Europese grenswaarden voor stikstofdioxide (NO2). 

De oplossingen om de luchtkwaliteit in Vlaanderen te verbeteren zijn nochtans al lange tijd gekend. Én ze werden eind vorig jaar nog eens opgesomd in een gemeenschappelijk advies van de Sociaal-Economische Raad en de Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen. Ten eerste is er een totaalpakket aan maatregelen nodig om de duurzame modal shift te realiseren én om het aantal gereden kilometers terug te dringen. Versta: investeringen in duurzame vervoersnetwerken en in hubs en overstappunten. Daarenboven moet over de gewestgrenzen heen werk gemaakt worden van een slimme kilometerheffing. Ten tweede is een grondige hervorming nodig van de Vlaamse autofiscaliteit, zodat veel sterker gedifferentieerd wordt tussen de echte zero-emissievoertuigen en de rest. Tot slot moeten de oude houtkachels versneld uitgefaseerd worden en moeten in dichtbevolkte gebieden emissievrije zones ingesteld worden. Het is in het licht van de huidige energie- en koopkrachtcrisis wel essentieel dat deze noodzakelijke maatregelen steeds vergezeld worden van ondersteunend beleid voor financieel kwetsbare groepen in onze samenleving. De Vlaamse Regering kan met de actualisatie van het Vlaams Luchtbeleidsplan de tekortkomingen uit het verleden eindelijk rechtzetten.

Unieke coalitie van gezondheids- en milieuorganisaties vraagt dringend actie

Bond Beter Leefmilieu heeft samen met een unieke coalitie van gezondheids- en milieuorganisaties(*) de drie Belgische gewestregeringen aangeschreven. Samen bepleiten we dat wanneer luchtkwaliteitsdoelstellingen en luchtkwaliteitsverbeterende maatregelen bepaald worden, er uitgegaan wordt van de gezondheidskundige baten die we als maatschappij kunnen boeken door de luchtverontreiniging verder terug te dringen. We hebben met de bevoegde ministers overleg aangevraagd om onze eisen te bespreken. Hopelijk mogen we vlug op de thee en kunnen we samen met de beleidsmakers ons luchtbeleid opwaarderen. Wordt vervolgd!

(*) De coalitie bestaat uit: Christelijke Mutualiteiten, Neutrale Ziekenfondsen, Solidaris, Liberale Mutualiteiten, Onafhankelijke Ziekenfondsen, Bond Beter Leefmilieu, BRAL, CANOPEA, Greenpeace, Kom op tegen Kanker, de Gezinsbond, Client Earth, de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding, Belgian Respiratory Society, Les Chercheurs d’Air, Recht Op Lucht, Halo vzw Patiëntenvereniging Longtransplantatie UZ Leuven, European Pulmonary Fibrosis Federation, Clean Cities Campaign, Filter Café Filtre, L’Intergroupe Liégeois des Maisons médicales, La maison médicale l’Herma, Tim Nawrot, Nic Da Schio, Bas De Geus, Catherine Bouland.

Luchtkwaliteit Greenpeace

Meer over Luchtkwaliteit