Het debat in het Vlaams Parlement over de nieuwe energieheffing leverde een mooi staaltje zwartepieten op. De oppositie verwijt de regering een onrechtvaardige ‘Turteltaks’. De regering wees naar de socialisten als schuldige voor de ‘Freyafactuur’. Maar cijfers om de verhoudingsgewijs lagere bijdrage van bedrijven te verantwoorden, kregen we niet te zien. Ook een breder debat over alternatieve oplossingen die energie helpen besparen, bleef uit. Over één ding was het voltallige Parlement het gelukkig wel eens: hernieuwbare energie en energiebesparing zijn de weg vooruit.
Zwartepieten biedt geen oplossing
Iedereen heeft wel boter op het hoofd in dit dossier. De steun voor zonnepanelen is niet snel genoeg afgestemd op de dalende kostprijs. Daardoor kregen gezinnen en bedrijven die een vijftal jaar geleden zonnepanelen plaatsten, te veel steun. Net zoals de politici de zwartepiet over deze zonnepanelenschuld niet naar elkaar moeten doorschuiven, heeft het ook geen zin om gezinnen te viseren die hun spaargeld belegden in een toekomstgerichte investering. In plaats van te zwartepieten, moet er een transparant en open debat gevoerd worden over rechtvaardige oplossingen voor deze schuldenberg. Oplossingen die een energiezuinig en slim verbruik belonen.
Onderbouwing blijft uit
Bedrijven betalen voor de taks per Mwh veel minder dan gezinnen. Is dat te rechtvaardigen? Tot op een bepaalde hoogte wel. Maar het verschil tussen bedrijven en gezinnen is wel erg groot. En dit wordt nergens onderbouwd. Hebben onze bedrijven echt een concurrentiehandicap omwille van hoge energieprijzen? Een studie van PriceWaterhouseCoopers in opdracht van de CREG leert dat dit afhangt van bedrijf tot bedrijf. Bovendien toont een studie van de CREG dat de energiefactuur van bedrijven in tegenstelling tot die van gezinnen de laatste jaren niet steeg. De lagere prijzen op de groothandelsmarkten voor energie compenseerden voor bedrijven de bijdragen voor hernieuwbare energie.
Geen stimulans voor energiebesparing
Naast het verdelingsvraagstuk is vooral ook de aard van de heffing van belang. Een vaste heffing per aansluitpunt is een absurd idee. Als we kosten willen doorrekenen via de factuur, dan moet dit op een slimme manier gebeuren die energiebesparing stimuleert. Zodat iemand die weinig verbruikt, ook minder betaalt. En zodat een energieverkwister meer betaalt. Energiebesparing is een topprioriteit van deze regering. Maar met deze vlaktaks geeft ze geen enkel sturend signaal. Verkiezen onze politici toch een vaste bijdrage per gezin? Dan lijken algemene middelen een rechtvaardiger alternatief.
Alternatieven mogelijk
En we moeten ook breder durven kijken. Een recente studie van CE Delft leert dat een energiebelasting beter gebeurt via de gas- dan via de elektriciteitsfactuur. Een belasting op gas heeft een sterker energiebesparend effect dan een belasting op elektriciteit.
Bovendien stuurt een dergelijke belasting meer aan op het gebruik van slimme en efficiënte elektrische toepassingen. Zo worden mensen met een warmtepomp, die zeer energiezuinig verwarmen, beloond. Door de inkomsten van deze energiebelasting terug te verdelen over de huishoudens, winnen zuinige gebruikers netto op hun factuur. Energieverspillers betalen op het einde van de rit meer. En dat is waar ook deze regering naar toe moet, als ze van energiebesparing écht een topprioriteit wil maken.
Sara Van Dyck