Vleesvervangers in de strijd tegen klimaatverandering?

Vlees is slecht voor het klimaat en voor de gezondheid, dat weten we ondertussen wel. Toch eten we er steeds meer van. Om aan de toekomstige vraag te voldoen, moet de veestapel tegen 2050 verdubbelen. Er moeten dus gauw alternatieven komen die de vleeseter kunnen verzoenen met plantaardige eiwitten. Verschillende bedrijven zetten alvast de eerste stappen: de goeie bloederige hamburger waar geen grammetje rund in zit, ligt weldra in de rekken.

Bloederig

Vleesvervangers zijn niet nieuw: tofoe werd ontwikkeld in China rond het jaar 0. Ondertussen zijn ook seitan, tempé en quorn nagenoeg overal beschikbaar. Dankzij de wetenschap komen daar nu nieuwe producten bij, die qua smaak, textuur en uiterlijk haast niet meer te onderscheiden zijn van de ‘real deal’.

Zoals de vleesloze hamburger van de Amerikaanse start-up Impossible Foods. Hun geheim? Bloed, of toch een rood sausje rijk aan heem. Heem is een moleculaire verbinding met ijzer die deel uitmaakt van proteïnen in het bloed.  In dit geval wordt het gewonnen uit de wortel van stikstof fixerende planten.

Andere bedrijven zetten in op kip-achtige producten. Beyond Meat bijvoorbeeld, dat op basis van eiwitten uit soja en erwten imitatie-kippenvlees produceert. De ambities zijn groot en de laatste jaren zitten dit soort bedrijven in de lift, mede door de steun van risicokapitaal uit de Amerikaanse IT-wereld.

Efficiëntie

Als het gaat om efficiëntie, scoren planten in open lucht en volle grond uiteraard erg goed. Per 100 calorieën die verbruikt worden in de productie, levert soja 415 calorieën tegenover 6,4 calorieën voor rundvlees. Een belangrijke factor in de efficiëntie van de dierlijke productie is de voederconversie, de hoeveelheid voeder die een dier nodig heeft om 1 kg lichaamsgewicht bij te komen. Deze verschilt sterk naargelang het soort vee.

Ook de klimaatimpact van plantaardige alternatieven is veel beperkter -- of toch die van de basisproducten, want over het productieproces van vleesvervangers zijn de bevindingen niet altijd even duidelijk. Voor tofoe ligt de CO2-uitstoot rond de 1,79 kg/kg. Voor een kilo rundvlees bijvoorbeeld is dat  meer dan 30 kg CO2. De klimaatimpact van de hele keten verbonden aan de veeteelt wordt op minstens 18% van de totale wereldwijde emissies geschat.

Toekomst

In 2013 bleek de markt voor vleesvervangers goed te zijn voor 3,2 miljard dollar en er wordt een stijging verwacht met 6,4% per jaar. Om in de buurt te komen van de vleesindustrie, moet er wel een ongelofelijke groei komen. Zo werd er in 2013 308,2 miljoen ton vlees geproduceerd en per persoon gemiddeld 43,1 kg vlees geconsumeerd. In Europa was in 2010 de markt voor vleesproducten dan ook goed voor 228 miljard dollar.

De alternatieven voor vleeseters zijn dus volop in ontwikkeling. Eén ding is zeker: het huidige voedselpatroon rijk aan dierlijke eiwitten is niet houdbaar. Het is nu aan de burger en de politiek om voluit te kiezen voor volksgezondheid en leefmilieu.

Plantaardige voeding