Biodiversiteit is essentieel voor onze economie, gezondheid en levenskwaliteit. En toch gaat ze fel achteruit. Earth Hour, een wereldwijde campagne gecoördineerd door WWF, staat dit jaar in het teken van die dramatische achteruitgang van de biodiversiteit. Een probleem dat vergroot door de klimaatopwarming, maar tegelijk het klimaat ook doet opwarmen.
Julie Vandenberghe (WWF België) en Robin Verachtert (Natuurpunt) vertellen waarom biodiversiteitsbehoud cruciaal is om klimaatverandering een halt toe te roepen, en schuiven beleidsmaatregelen voor de overheid naar voor.
Earth Hour vindt over heel de wereld plaats op zaterdag 24 maart 2018, van 20u30 tot 21u30. Tijdens dat uurtje gaan de lichten uit.
Biodiversiteit: de basis van een duurzame samenleving?
Julie (WWF): “Biodiversiteit, de verscheidenheid aan dier- en plantensoorten, maakt deel uit van de ecosystemen die ons voorzien van propere lucht, zuiver water, voedselvoorziening en verschillende andere ecosysteemdiensten die onze samenleving in stand houden.”
Robin (Natuurpunt): “Denk maar aan de bestuiving van onze groenten en fruit, natuurlijke plaagcontrole en het beheersen van het zogenaamde hitte-eilandeffect in onze steden (de hogere temperatuur in onze steden ten opzichte van het omliggende platteland).”
Julie (WWF): “Verlies aan biodiversiteit betekent niet alleen dat er zeldzame plant- en diersoorten verdwijnen. Het leidt ertoe dat volledige ecosystemen minder produceren en kwetsbaarder worden voor invloeden van buitenaf. We moeten ons dringend bewust worden van de enorme verliezen die we ons mondiale ecosysteem aan het toebrengen zijn en wat dat voor ons betekent. In 2020 zullen we op 50 jaar tijd 67% van onze biodiversiteit verloren hebben. In België loopt 25 à 75 % van de soorten het risico zeer sterk in aantal af te nemen.”
Help de biodiversiteit, het klimaat wint er ook bij
Julie (WWF): “Klimaatverandering leidt tot verlies aan biodiversiteit. Zo zal het verlies en de degradatie van natuur, landschappen en mariene habitats leiden tot een daling van soorten populaties. Daarnaast verergert het verlies aan biodiversiteit de impact van klimaatverandering. Ontbossing en het omschakelen van natuurgebieden naar ander landgebruik zijn goed voor bijna een vijfde van de wereldwijde CO2-uitstoot.”
Robin (Natuurpunt): “Hoe diverser de natuur, hoe robuuster en meer bestand ze is tegen ernstige problemen zoals klimaatverandering. Biodiversiteit is dus een soort levensverzekering voor ecosystemen. Gezonde en veerkrachtige ecosystemen zijn noodzakelijk om mens en maatschappij te bufferen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Denk bijvoorbeeld aan mangroves en wetlands die kusten beschermen tegen erosie en een buffer vormen tegen vloedgolven. Ook om de verdere opwarming van het klimaat tegen te gaan, hebben we biodiversiteit nodig. Denk maar aan bossen: gemiddeld nemen die 30% van de CO2-emissies weg uit de atmosfeer.”
Julie (WWF): “Het behoud en herstel van natuurgebieden met al hun biodiversiteit, is dan ook één van de meest efficiënte wapens tegen klimaatverandering, zowel voor mitigatie (het verminderen van CO2-uitstoot) als adaptatie (aanpassen aan de niet te vermijden gevolgen van klimaatverandering).”
Van 17 tot 24 maart 2018 komen in de Colombiaanse stad Medellín 750 deskundigen en beleidsmakers uit 115 landen samen om het verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen. Het gaat om het Intergouvernementeel Platform voor Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten, kortweg IPBES. De instelling verzamelt de laatste wetenschappelijke kennis om beleidsmakers te informeren. De werking is vergelijkbaar met wat het veel bekendere IPCC doet voor de klimaatverandering. Op basis van vijf wetenschappelijke rapporten wil IPBES tot een omvattende conclusie komen, die begin volgend jaar gepubliceerd moet worden.
Zitten we op een kantelpunt in het biodiversiteitsdebat?
Robin (Natuurpunt): “Als het gaat over klimaatverandering, worden de gevolgen op dieren en planten niet altijd voldoende belicht, ook al zijn deze van essentieel belang voor het voortbestaan van onze planeet. We hopen dat het internationaal congres rond biodiversiteit (IPBES) beleidsmakers en burgers zal wakker schudden en zal zorgen voor een ‘point of no return’, zodat biodiversiteit haar volwaardige plek kan opeisen in het transitie- en klimaatverhaal.”
Julie (WWF): “Ook in de strijd tegen klimaatverandering zijn dit cruciale jaren. Dit jaar moeten de werkingsregels voor het Akkoord van Parijs goedgekeurd worden en wordt er tijdens de jaarlijkse klimaatconferentie in december in Polen gekeken of de nationale klimaatplannen voldoende krachtig zijn om de opwarming te beperken tot 2°C, en indien mogelijk tot 1,5°C. De ambitie van de nationale klimaatplannen moet hoger zijn, en door een geïntegreerde aanpak met het biodiversiteitsverlies geef je de klimaatmaatregelen nog een extra zetje.
Welke stappen kunnen politici nemen?
Robin (Natuurpunt): “De beperkte omvang en de extreme versnippering van de natuurgebieden in Vlaanderen zijn twee essentiële knelpunten in het biodiversiteitsbehoud. De meest dringende maatregel waarop Vlaanderen de komende jaren moet focussen, is veel sterker inzetten op degelijke robuuste verbindingen tussen onze versnipperde natuurgebieden. Om de kernnatuurgebieden te vergroten en om een maximale uitwisseling tussen de gebieden mogelijk te maken, is het noodzakelijk om rond en tussen die gebieden overgangszones te creëren. Zo niet dreigen soorten opgesloten te raken in kleine snippers natuur, terwijl de klimaatverandering langzaam maar zeker oprukt. Door middel van groenblauwe netwerken doorheen ons landschap, bedrijventerreinen en steden, krijgen planten en dieren de ruimte om te reageren op veranderende klimaatomstandigheden.
Julie (WWF): “Via het nationale en internationale klimaatwerk, kan je ook de aandacht voor biodiversiteit verstevigen. Weinig landen houden rekening met biodiversiteit in hun klimaatplannen. Toch is behoud en herstel van natuurgebieden met al hun biodiversiteit een van de meest efficiënte wapens tegen de klimaatverandering. Het is daarom logisch om in regionale en nationale klimaatplannen biodiversiteitsmaatregelen op te nemen, zodat klimaat- en biodiversiteitsmaatregelen elkaar kunnen versterken. Aangezien de regionale en nationale klimaatplannen momenteel in ontwikkeling zijn, doet WWF meteen ook enkele voorstellen aan de verschillende Belgische overheden:
- Erken dat het aanpakken van biodiversiteitsverlies een belangrijke hefboom is om klimaatverandering aan te pakken
- Verwijs in de regionale en nationale klimaatplannen naar de objectieven van de Conventie van Biologische Diversiteit (Aichi) en de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's) en stel een gezamenlijke aanpak voor.
- Betrek bij de opmaak van de klimaatplannen ook de specialisten uit de overheidsdiensten die verantwoordelijk zijn voor het beleid rond biodiversiteit en natuur.
- Betrek specialisten uit het middenveld bij het uitwerken van de geïntegreerde aanpak van biodiversiteit en klimaat.
- Onderzoek het potentieel die extra acties ter ondersteuning van biodiversiteit, soorten en ecosystemen kunnen hebben om de regionale en nationale klimaatacties te versterken, of om nadelige effecten in te perken.
De vraag om synergieën te zoeken in het klimaat-, biodiversiteit en duurzame ontwikkelingsbeleid werd ook al gesteld door de VN-conventie voor klimaatverandering (UNFCCC) en de Conventie voor Biologische Diversiteit (CBD).”
