Waterkwaliteit: wachten op agro-ecologische landbouw

Landbouw weegt op twee manieren op de waterkwaliteit in Vlaanderen: door de grote hoeveelheid mest en het pesticidengebruik. Over een langere periode gekeken verbeterde de waterkwaliteit, maar de vooruitgang zwakt af. Bovendien zijn de beperkte verbeteringen er enkel gekomen door het instellen van strenge bemestingsnormen, gebruiksbeperkingen en verbodsbepalingen voor pesticiden. Om de Europese normen inzake waterkwaliteit te halen, moet de landbouw dringend grote stappen zetten in de richting van een agro-ecologische landbouwmodel.

Mestverwerking zorgt niet voor halen waterkwaliteitsdoelstellingen

MIRA beschouwt de toenemende verwerking en export van mest als een positieve tendens. .  Men kan inderdaad stellen dat het verwerkte en geĆ«xporteerde mest niet meer in het Vlaamse leefmilieu terechtkomt. Maar vanuit milieukundig en economisch oogpunt is mestverwerking vooral een end-of-pipe oplossing die handenvol geld kost, de intensieve grondloze veehouderij in Vlaanderen in stand houdt en daarmee ook de broeikasgasemissies ervan.

Bovendien stelt MIRA vast dat we de nitraatnorm in oppervlaktewater nog steeds in 28% van de meetpunten niet haalden in 2011. De afgelopen wintermaanden 2012-2013 hebben we al in 25% van de meetpunten de norm overschreden. De doelstelling van 16% overschrijdingen in 2014, lijkt daarmee veraf.

Dweilen met de kraan open

Voor pesticiden is MIRA duidelijk: er zijn verbeteringen vast te stellen op vlak van aanwezigheid in het oppervlaktewater, maar die positieve effecten zijn vooral merkbaar voor die pesticiden die ondertussen verboden werden, of waar strenge gebruiksbeperkingen voor werden opgelegd. Daarnaast vinden we heel wat pesticiden in het water waarvoor nog geen officiƫle norm bestaat. Een sterk regulerend beleid lijkt dus de enige manier om verontreiniging met pesticiden te vermijden, maar loopt steeds achter op de evoluties in de pesticidenmarkt. Het erkenningenbeleid voor pesticiden, dat in theorie rekening moet houden met uitspoeling van pesticiden naar het water, volstaat duidelijk niet in de praktijk.

De oplossing: agro-ecologische landbouw

Een eerlijke analyse na jaren mest- en pesticidenbeleid leert dat een echte, duurzame oplossing voor de impact van landbouw op de waterkwaliteit er niet zal komen met de voortzetting van het huidige beleid. De transitie naar een ander landbouwmodel is de enige goede lange termijn oplossing. Dat landbouwmodel:

  • Gaat uit van synergie tussen gewassen en bodem,
  • kiest voor diverse en weerbare gewassen in plaats van fragiele gewassen met super opbrengst,
  • is veel minder afhankelijk van kunstmest en pesticiden.

Dit komt op lange termijn zowel het leefmilieu als de landbouwer ten goede. Maar dan moet de regering en de betrokken sector nu wel in actie schieten.

Waterkwaliteit Landbouw