Wordt mega-afvalfabriek Antwerpen 3 keer zo groot?

Uit documenten die BBL heeft opgevraagd en nageplozen, blijkt dat de geplande Antwerpse vergassingsfabriek op termijn 9 tot 10,5 miljoen ton afval kan verwerken. Dat is drie keer zoveel als de 3,5 miljoen ton waarmee het Saudische Energy Recovery Systems (ERS) en de Haven van Antwerpen eerder uitpakten. Momenteel lopen de onderhandelingen over het verlenen van een concessie ter waarde van 3,7 miljard euro.

Afgelopen zomer diende BBL op grond van de Wet Openbaarheid van Bestuur een aanvraag in bij de Haven van Antwerpen om alle relevante documentatie over dit project aan ons te verstrekken. We hebben daarop drie documenten ontvangen:

  • concessieaanvraag ERS waarin het project kort wordt beschreven;
  • bundel met technische uitleg over het project en voorbeelden van eerder gerealiseerde installaties;
  • besluit van de raad van bestuur van de Haven van Antwerpen over de ingediende concessieaanvragen voor het Delwaidedok.

Een ander deel van de documenten hebben we niet gekregen. Het gaat onder meer over een studie die VITO heeft uitgevoerd in opdracht van ERS. Wij hebben daarop beroep aangetekend, maar dat is afgewezen door de Beroepsinstantie inzake openbaarheid van bestuur en hergebruik van overheidsinformatie.

10 miljoen ton afval

ERS en de Haven van Antwerpen spreken over een fabriek die jaarlijks 3,5 miljoen ton afval zou verwerken. Het gaat hier over wat de eerste fase van het project wordt genoemd. Jaarlijks staan tot 1.500 schepen met een capaciteit van 3.000 à 3.500 ton in voor het aanleveren van het afval. Na de eerste fase willen ze dit aantal optrekken naar 3.000 schepen, wat een maximale aanvoer van 9 à 10,5 miljoen ton afval betekent. Ter vergelijking: Vlaamse gezinnen produceren jaarlijks ‘slechts’ 869.000 ton huishoudelijk  restafval.

Een belangrijk argument voor de installatie is dat het afval niet wordt verbrand en omgezet in energie, maar wordt omgezet tot ammoniak en ureum dat deels lokaal in de haven kan worden gebruikt. Uit de documenten blijkt dat deze plannen enkel betrekking hebben op de eerste fase van het project. Bij uitbreiding van de capaciteit staat energieproductie wel uitdrukkelijk op het programma.

De documenten geven ook geen duidelijkheid over de te vergassen afvalstroom. Volgens de Haven van Antwerpen gaat het om niet-recycleerbaar plastic afval waar momenteel geen goede oplossing voor bestaat. De concessieaanvraag van ERS is daar heel wat minder duidelijk over. Daarin zeggen ze de techniek flexibel te willen inzetten voor meerdere afvalstromen. Over een specifieke focus op niet-recycleerbaar plastic wordt niet gesproken.

Volgens de Haven van Antwerpen ligt de milieu-impact van de vergassingsfabriek 40% lager dan bij de klassieke verwerking in verbrandingsovens. De ecologische winst van de productie van ureum en ammoniak zou 27% bedragen ten opzichte van de traditionele productie uit aardgas. Het achterliggende rapport dat door VITO in opdracht van ERS is opgesteld, is nog niet openbaar waardoor we deze claims niet kunnen toetsen.

Gamechanger

Wij zijn ervan overtuigd dat de vergassingstechnologie beter is dan die van verbranding. Tegelijkertijd zijn we sceptisch: we hebben het hier over een installatie van een ongekend formaat. Dat bedoelen we letterlijk. Wij kennen geen vergassingsinstallatie of verbrandingsoven die 3,5 miljoen ton, laat staan 10,5 miljoen ton afval per jaar kan verwerken.

De bouw van de installatie zal enorme effecten hebben op de manier waarop België, maar ook de omringende landen hun afval verwerken. Mogelijk vormt het zelfs een rem op verdere ontwikkelingen voor de hoogwaardige recyclage van afval. Hopelijk ontvangen we later dit jaar meer informatie over de afvalinstallatie. Daar mag wat ons betreft ook het VITO-rapport bij zitten. Wie gewag maakt van positieve milieu-effecten, moet ook de berekeningen op tafel durven leggen.

Het Delwaidedok in Antwerpen, waar de enorme vergassingsfabriek zou komen.
© Wwuyts - CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons

Afvalbeleid