Voorbeeldbezwaarschrift stroomgebiedbeheerplannen 2022-2027

Hoe dien ik dit bezwaarschrift in?

Beste, 

hierbij dien ik, [voornaam & naam], volgend bezwaarschrift in als reactie op het ontwerp van de stroomgebiedbeheerplannen 2022 - 2027. 

Deze plannen zijn van groot belang voor het verbeteren van de waterkwaliteit en de waterhuishouding in Vlaanderen. Dat is nodig ook, want vandaag scoren we in Europees opzicht heel erg slecht. Dit zijn bovendien de plannen van de laatste kans, want volgens de Europese kaderrichtlijn water moesten we in 2015 al de waterlopen in goede toestand hebben en kregen we uitstel tot 2027. Maar ook die deadline is met deze plannen niet haalbaar.    

1. Maak de doelstellingen veel ambitieuzer

Vlaanderen is in voorliggende stroomgebiedbeheerplannen onderverdeeld in 195 waterlichamen. Voor slechts 15 van de 195 waterlopen wordt met deze plannen de goede toestand bereikt in 2027, dat is nog geen 10% van alle waterlichamen. Dat is veel te weinig, deze ambitie moet echt hoger. Voor meer dan 40 waterlopen, waaronder bv. de Gentse binnenwateren, de Brugse Reien, de Ijzer en zelfs het Zwin, legt het beleid  zich neer bij een slechte toestand op lange termijn, na 2033. Dat is niet ernstig meer.

Ik stel daarom voor om de ambitie van het plan sterk op te trekken en voor veel meer waterlopen de goede toestand te behalen voor 2027. Voor de waterlopen waarbij dit echt niet haalbaar is, moet een transparant traject worden uitgezet om de goede toestand met zo weinig mogelijk vertraging te behalen, niet later dan 2033. Om dat waar te kunnen maken, moeten in dit stroomgebiedbeheerplan veel meer en veel concretere acties worden opgenomen. 

Verder stelt de Europese richtlijn dat de toestand van waterlopen in elk geval niet verder achteruit mag gaan. Dat blijkt voor 43 waterlichamen echter wel het geval te zijn. Veelal wordt dit in de plannen afgedaan als een tijdelijk probleem door de droogte. Door de klimaatverandering zullen droge periodes de volgende jaren steeds meer voorkomen. Het gaat dus niet om een tijdelijk probleem, maar om een structureel probleem. Dit vraagt om een structureel antwoord, dat nu ontbreekt in de plannen. 

2. Pak de overbemesting daadkrachtig aan

Een van de meest hardnekkige problemen om watervervuiling terug te dringen, is de overbemesting. Het plan stelt terecht dat “een snellere transitie naar een duurzamer landbouw- en voedingssysteem” noodzakelijk is. Maar als concrete maatregel wordt enkel gesproken over een “maximale afstemming” met het parallelle mestbeleid. De afgelopen 10 jaar hebben duidelijk aangetoond dat deze mestplannen geen verbetering bieden. Ik verwacht dat met deze waterplannen serieuze stappen vooruit worden gezet om de overbemesting terug te dringen. Niet enkel in woorden, maar ook in daden. Dit vraagt onder meer strengere, afdwingbare doelen, teeltsturende maatregelen en een afbouw van de veestapel. Dit allemaal gekoppeld aan perspectief voor landbouwers.

3. Leg ontbrekende riolering aan

In Vlaanderen zijn nog steeds meer dan 400.000 woningen niet aangesloten op riolering. Het afvalwater gaat er rechtstreeks de beek in. De 10% ontbrekende rioleringen moeten versneld aangelegd worden. Desnoods moet Vlaanderen in de plaats treden van gemeentebesturen die hun verantwoordelijkheid niet nemen. En laten we de rioleringsprojecten koppelen aan de heraanleg van aangename en klimaatrobuuste straten. Twee vliegen in een klap. 

Zolang er geen riolering ligt, kunnen geen vergunningen voor nieuwbouw meer worden afgeleverd. Op plaatsen waar er nooit riolering komt, kan er in het kader van de bouwshift beter niet gebouwd worden. Als er toch woningen staan, moet een eigen waterzuivering verplicht zijn. Ook voor bestaande woningen. 

4. Pak de droogte structureel aan met natuurlijke oplossingen

Na vier zeer droge zomers op rij is het duidelijk dat we geen goede toestand voor onze waterlopen kunnen bereiken, zonder het droogteprobleem structureel aan te pakken. Dat vraagt om grootschalige projecten die onze valleigebieden, meersen en wetlands in ere herstellen en opnieuw sponzen laten worden. Deze klimaatbuffers vangen immers water op en houden - zolang nodig - het water vast. In natte periodes verlaagt dit de pieken op bekken, rivieren en beken. Deze waterrijke gebieden hebben daarnaast een groot potentieel als koolstofsink.

Een groot deel van de acties uit dit stroomgebiedbeheerplan moet gericht zijn op het aanpakken van droogte, onder meer door overmatige drainage tegen te gaan en water langer vast te houden in wetlands. De voorliggende plannen dienen hiervoor veel meer budget en acties te voorzien. 

5. Maak werk van levende waterlopen

De aanleg van oeverzones zoals voorzien in veel waterplannen is tot op heden grotendeels dode letter gebleven en heeft dringend nood aan een inhaalbeweging. Gezonde waterlopen hebben een zelfzuiverend vermogen. Zeker bij beperkte vervuilingen kunnen levende beken en rivieren deze verstoring zelf opvangen. Het investeren in structuurherstel (hermeanderen, schuine en natuurlijke oevers,...) is voor vele waterlopen dus een zeer effectieve oplossing. Het levert ons tegelijk extra biodiversiteit en aangename wateromgevingen op.

Ik pleit ervoor om in dit plan oeverzones te voorzien van minstens 10 meter breed (minimale breedte om enigszins impact te hebben op reductie van uitspoeling van nutriënten), en dit minstens langs alle waterlopen in de Speciale Beschermingszones (SBZ) of afstromend naar SBZ. Ook de instroom van nutriënten via drainage moet beter aangepakt worden. Er kan gewerkt worden met ecoschema's om het landbouwbeleid hier proactief bij te betrekken. 

6. Voorstellen voor extra maatregelen

Om de stroomgebiedbeheerplannen sterker te maken, wil ik volgende extra maatregelen voorstellen: 

  • voer een infiltratiebonus in, met een heffing op niet-afgekoppelde verharding. Nu stroomt te veel regenwater op verharde oppervlaktes (parkings bv.) in de riool, waardoor bij hevige regenval overstorten in werking treden. Dat is nefast voor de waterkwaliteit. 
  • voorzie een heffing op watercaptaties uit onbevaarbare waterlopen, zoals dat ook bestaat voor bevaarbare waterlopen. Deze watercaptaties hebben een nefaste impact op de waterhuishouding voor natuur en bos.  
  • voorzie een veel strikter vergunningenbeleid voor grondwaterwinningen en bronbemalingen. Kleinere winningen zijn nu vrijgesteld van vergunning, dat kan niet langer. Rond natuurgebieden moet gewerkt worden met een klimaatrobuuste grondwaterstand. Indien door droogte de grondwaterstand zakt tot een ecologisch schadelijk peil, moeten gebruiksbeperkingen in werking treden in bufferzones rond natuurgebieden.
  • voorzie een noodzakelijke hoeveelheid water voor natuur. Dit zijn de zgn. e-flows, die op een wetenschappelijke basis vastleggen hoeveel water minimaal nodig is voor een waterloop of voor waterafhankelijke natuur. Maak daar snel werk van, want op teveel plaatsen volstaan de huidige waterdebieten niet om waardevolle natuur en vissoorten te behouden. 
  • maak versneld werk van de groenblauwe assen, natuurverbindingsgebieden door het landschap, in combinatie met het structuurherstel van de waterlopen.
  • voorzie in het plan een actie rond open zwemwater in steden en gemeenten. Veel steden en gemeenten hebben niet de middelen om te voorzien in een uitbating met redders. Ondersteun hen daarin en maak via de VMM werk van een goede lokale monitoring van de zwemwaterkwaliteit, zodat bijvoorbeeld bij blauwalgen tijdig kan ingegrepen worden. Zo kan het in de zomer elke dag Big Jump zijn. 
  • maak van de wateraudit voor bedrijven een verplicht onderdeel van de vergunningsaanvraag. Nu is dit enkel een vrijwillig instrument. Sensibilisering is belangrijk, maar door de klimaatverandering niet langer voldoende.
  • de handhaving moet op verschillende vlakken doortastender zijn. Ik denk aan het toezicht op illegale grondwaterwinningen, onvergunde ophogingen in overstromingsgebieden, het verwijderen van kleine landschapselementen, constructies in oeverzones en de doorwerking van de voorwaarden uit de watertoets.

7. Specifieke opmerkingen voor de eigen regio

[Wil je graag nog iets kwijt over je eigen gemeente en waterlopen bij jou in de buurt? Voeg hieronder dan toe welke gebiedsgerichte acties kunnen zorgen voor een betere waterkwaliteit en droogterobuustere omgeving. ]

Hoogachtend, 

[naam en adres]

[datum]

[handtekening] (bij schriftelijk indienen)

 

Hoe dien ik dit bezwaarschrift in?