Vorige week legden federale ministers Vandelanotte en Wathelet het voorstel op tafel om de btw op elektriciteit te verlagen van 21 naar 6%. Deze maatregel kadert in een relanceplan, omdat een btw-verlaging op elektriciteit volgens de ministers goed is voor de economie. De verlaging zou de koopkracht ten goede komen en de inflatie afremmen, waardoor de lonen minder snel stijgen. Het planbureau berekende dat deze maatregel, die ons “slechts” 56 miljoen euro kost, dezelfde effecten genereert als een lastenverlaging van 500 miljoen euro. Je zou denken dat niemand iets tegen zo’n efficiënte maatregel kan hebben. Bond Beter Leefmilieu heeft er echter serieuze bedenkingen bij.
Het verlagen van de lasten op elektriciteit druist regelrecht in tegen de milieudoelstelling om energie te besparen. Een lagere elektriciteitsfactuur stimuleert immers een hoger verbruik. Studies van de CREG en de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling bevestigen dat een daling van de factuur met 15% resulteert in een verhoging van het verbruik van 3 tot 15%. Een lager elektriciteitsverbruik is nochtans niet alleen noodzakelijk om onze klimaatdoelstellingen binnen bereik te houden, maar ook cruciaal om de bevoorradingszekerheid van energie te waarborgen. Daarnaast zorgt een hoog elektriciteitsverbruik er ook voor dat de omschakeling naar hernieuwbare energie moeilijker en duurder zal zijn. Een lastenverlaging op elektriciteit gaat bovendien regelrecht in tegen de aanbevelingen van de OESO en Europa. Zij stellen dat er nood is aan een lastenverschuiving van lasten op arbeid naar lasten op milieuvervuilend gedrag en consumptie.
Daarnaast is de maatregel, in tegenstelling tot wat sommigen verkondigen, niet sociaal. Uit onderzoek van de Vlaamse energieregulator blijkt dat de lagere inkomensklassen over het algemeen minder stroom verbruiken dan gezinnen met hogere inkomens. Een btw-verlaging komt met andere woorden vooral ten goede aan rijkere burgers. Het vaak -terecht- aangehaalde argument van een “basisrecht op energie” gaat zo in de richting van een “basisrecht op energieverspilling”.
Een btw-verlaging kan in het beste geval de structurele stijging van de energieprijzen eventjes afremmen, om deze daarna terug te zien stijgen. Een lager energieverbruik is de enige duurzame manier om de energiefactuur voor iedereen betaalbaar te houden. De overheid zou onze zuurverdiende centen dan ook veel beter investeren in maatregelen om het energieverbruik te verminderen. Door gericht energiebesparende maatregelen uit te voeren bij kwetsbare gezinnen kan ze milieu- en sociale doelstellingen perfect combineren. Onderzoek uit het Verenigd Koninkrijk leert dat het investeren van de inkomsten uit het emissiehandelssysteem in energiebesparende maatregelen bij arme gezinnen veel meer jobs en koopkracht oplevert dan een verlaging van de btw op energie. Een relancemaatregel met niets dan voordelen dus. Je zou denken dat niemand hier iets op tegen kan hebben.