Vanaf 2016 zal er in België een kilometerheffing voor vrachtwagens gelden. De interregionale samenwerking voor invoering van een dergelijke heffing, kreeg reeds begin 2014 vorm in een samenwerkingsakkoord en de geboorte van Viapass. Nu is het de opdracht voor elk gewest afzonderlijk om de specificaties van de heffing vast te leggen. Dit zorgt zoals verwacht voor levendige debatten rond tarifering en besteding van de opbrengsten. De Waalse milieukoepel IEW formuleerde in het kader van dat debat enkele aanbevelingen, waarvan we de belangrijkste hier overnemen.
Tarieven
Logischerwijs zal een slimme kilometerheffing voor vrachtwagens verschillen naargelang de uitstoot per vrachtwagen. Hierbij differentieert men op basis van de Euro-emissienormen. De tarieven sluiten best aan bij het Europese gemiddelde, dat is 20 cent per km. voor recente vrachtwagens (Euro V) tot 31 cent per km. voor oude, meer vervuilende vrachtwagen (Euro I). In het voorstel van de Vlaamse regering blijven de tarieven daar ruim onder, namelijk van 13 tot 21 cent.
Toewijzen van inkomsten
Wanneer men de toewijzing van inkomsten uit een kilometerheffing gaat vastleggen kiest men best voor een evenwicht tussen een curatieve aanpak (handhaving van het bestaande wegennet) en een preventieve benadering (ontwikkeling van alternatieven, remediëren van externe kosten). Alleen zo kan vrachtverkeer verschuiven naar andere modi en kan de luchtvervuiling verminderen. Het vrachtverkeer zorgt in Vlaanderen voor maar liefst 40% van de C02-uitstoot en 60% van de NOx-uitstoot van de sector transport. Er rijden weliswaar veel minder vrachtwagens rond dan auto’s, maar ze zorgen dus bijna voor evenveel vervuiling.
Mogelijkheid tot meten en aanpassen
Om het systeem volledig op punt te krijgen moet men de effecten van de ingevoerde kilometerheffing goed meten en opvolgen. Men moet bijvoorbeeld kunnen nagaan wat het gevolg is op vlak van sluipverkeer, de bezettingsgraad van de wegen, lege ritten en de modal split. Dit alles teneinde bepaalde facetten te kunnen aanpassen opdat het gewenste resultaat van de heffing kan worden bekomen en negatieve neveneffecten worden vermeden.