Vlaanderen werkt aan een Lokaal Afval- en Materialenplan. Vanaf het begin zijn wij betrokken geweest bij het bestuderen en becommentariëren van de tekst, die in de schoot van de Openbare Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) wordt opgesteld. In de loop van 2016 zal het plan worden geïmplementeerd. Wij verwachten een plan dat inzet op minder afval, de circulaire economie stimuleert, en het probleem van zwerfvuil nu eindelijk eens een keer serieus aanpakt.
Minder afval in 3 stappen
“Het grootste gevaar is niet dat we ons doel te hoog stellen en het missen maar dat we het te laag stellen en het bereiken.” Michelangelo.
Bovenstaande uitspraak vinden we terug in de nieuwe Vlaamse Visienota voor 2050. We kunnen ons daarin vinden en pleiten dan ook voor ambitieuze doelstellingen voor afvalvermindering. Het restafval van huishoudens en bedrijven moet met zeker 15% verminderen tegen 2022. Bij bedrijven zijn er vooral grote winsten te boeken door kunststoffen selectiever in te zamelen. Voor huishoudens geldt dat we al sinds 2009 ieder jaar ongeveer 150 kg restafval per inwoner produceren, terwijl goede praktijken demonstreren dat een hoeveelheid restafval van 50 kg ook mogelijk moet zijn.
De totale afvalproductie, dus ook het afval dat selectief wordt ingezameld, moet tegen 2022 5% lager liggen. Om die doelstelling te halen zal de OVAM meer moeten samenwerken met zowel Vlaamse als federale overheidsdiensten. Het voorkomen van afval vraagt namelijk dat we ook werk maken van producten die beter zijn ontworpen en duurzamere manieren van consumptie.
Stimulans voor de circulaire economie
Afval voorkomen betekent dat de circulaire economie een sterkere rol moet spelen. Door producten opnieuw te gebruiken, te repareren en te delen met elkaar, gaan we efficiënter om met materialen en voorkomen we afval. Wij pleiten dan ook voor versterking en ondersteuning van initiatieven zoals de kringwinkels, repair cafés en deelsystemen (Peerby, Autopia). De overheid moet ook nieuwe plannen van burgers ondersteunen die zelf, bijvoorbeeld via coöperatieven, het heft in eigen handen nemen. Wij pleiten voor meer samenwerking tussen overheid en burgers.
Verbeterd zwerfvuilbeleid
Vlaanderen heeft nog nooit een concrete doelstelling gesteld om het zwerfvuil te verminderen. Dat moet anders en wij stellen een realistische vermindering van het volume van het zwerfvuil met 40% tegen 2022 voor. Alleen al door statiegeld op flesjes en blikjes in te voeren kan die doelstelling realiteit worden.
Om het zwerfvuil te verminderen, moeten bedrijven hun verantwoordelijkheid opnemen. Wij vragen om een gerichte aanpak van sigaretten, koffiebekers, kauwgom, flesjes en blikjes. Naast statiegeld voor flessen en blikjes moeten heffingen voor de opruimkosten, ecologische en maatschappelijke kosten van het zwerfvuil, bedrijven stimuleren om het probleem eindelijk eens bij de bron aan te pakken. Door middel van deze productgerichte aanpak kunnen we de belangrijkste fracties in het zwerfvuil veel doeltreffender aanpakken dan nu het geval is.
Afvalverbranding
Het verbranden van afval is een verspilling van materialen. In een kringloopeconomie zijn verbrandingscentrales overbodig. Tot het zover is, mag de verbranding van afval enkel gebeuren wanneer materialen niet gerecycleerd kunnen worden. Het is daarom belangrijk om de Vlaamse afvalverbrandingscapaciteit te beperken en in de toekomst zelfs af te bouwen, met het oog op een lagere afvalproductie.