Fost Plus, het private beheersorganisme voor verpakkingsafval in Vlaanderen, heeft ongezond veel invloed op het beleid rond verpakkingsafval. Dat blijkt uit het antwoord van minister van leefmilieu Joke Schauvliege op een parlementaire vraag van Open VLD parlementslid Gwenny Devroe. Fost Plus beslist mee over wat er gebeurt met de opbrengst van een forfaitaire belasting in het kader van het verpakkingsafvalbeleid, en lijkt daarin nogal vaak het laatste woord te hebben. Deze manier van werken doet twijfels rijzen over de mate waarin de overheid het beleid rond verpakkingsafval nog zelf stuurt. BBL vraagt daarom dat de overheid een heffing oplegt aan Fost Plus voor het niet-selectief ingezameld verpakkingsafval. Dit zou een sturende maatregel zijn die vanzelf tot betere recyclageresultaten leidt, en vooral ook een signaal dat het de overheid menens is met het duurzaam materialenbeleid.
Het samenwerkingsakkoord tussen de drie gewesten dat het beleid rond verpakkingsafval vorm geeft, legt Fost Plus een heffing op van een halve euro per inwoner, en stelt daarbij duidelijk dat deze heffing dient om het beleid van de gewesten inzake preventie en beheer van verpakkingsafval te financieren. Het samenwerkingsakkoord bepaalt ook waarop dit beleid betrekking kan hebben: op preventie, zwerfvuil, onderzoek om recycleerbaarheid van verpakkingen te verbeteren, de selectieve inzameling van verpakkingsafval bevorderen, en de niet-selectieve inzameling en verwerking van verpakkingsafval.
Open VLD parlementslid Gwenny Devroe onderzocht hoe het beleid tot stand komt dat met deze heffing gefinancierd wordt. In de commissie leefmilieu van het Vlaams parlement legde ze haar conclusies voor aan minister Schauvliege: Fost Plus heeft volgens Devroe te veel invloed op de beleidsbeslissingen omtrent preventie, zwerfvuil, onderzoek naar recycleerbaarheid,... . Dit is geen goede zaak, aangezien Fost Plus als vertegenwoordiger van verpakkingsproducenten niet steeds dezelfde belangen heeft als de overheid.
Het ontwijkende antwoord van minister Schauvliege toont aan wat we zelf al eerder aangaven: de overheid neemt het beleid rond verpakkingsafval onvoldoende zelf in handen. Dat Fost Plus een belangrijke rol te spelen heeft bij de uitvoering van het beleid, staat buiten kijf. Maar de overheid moet het beleid wel de goede richting in blijven sturen, door doelstellingen bij te stellen, voorlopers te stimuleren en achterblijvers aan te pakken.
Een concrete maatregel die de overheid kan nemen, en waardoor Fost Plus automatisch gestuurd zal worden om nog betere resultaten te behalen, is het vervangen van de forfaitaire heffing van 0,5 euro per inwoner door een heffing op de hoeveelheid niet-selectief ingezameld verpakkingsafval. Zoals we eerder al argumenteerden, zou zulke heffing de verpakkingsproducenten aanzetten om meer te recycleren dan hetgeen nu verplicht wordt door de statische doelstellingen die in de wetgeving zijn opgenomen. Met de opbrengsten van de heffing kan nog steeds beleid rond preventie, zwerfvuil, recycleerbaarheid, … worden gefinancierd, met als grote voordeel dat niet alleen de overheid, maar ook de verpakkingsproducenten zelf er belang bij zouden hebben om effectieve maatregelen te treffen.